Berlin (2): Bernauerstrasse

Ik ben van de generatie die op 9 november 1989 met open mond voor de televisie zat en zag hoe Oostduitsers door de Muur heen braken en euforisch West-Berlijn binnenliepen. Vandaag was ik op de plek waar een deel van die Muur nog bewaard wordt: de Bernauerstrasse.

De Muur is al bijna weer net zolang weg (27 jaar) als dat hij er gestaan heeft (28 jaar), maar dat neemt niet weg dat ik onder de indruk raakte van de tastbare geschiedenis: de betonnen platen die ooit deel uitmaakten van de Muur, de tegels in het gras die aangeven waar ontsnappingstunnels liepen en de kelders van woningen die gesloopt zijn om grenswachten beter zicht en schootsveld te bieden.

​En in dat gebied laten Berlijners nu hun hond uit...

In het documentatiecentrum zag ik veel iconische filmbeelden langskomen: een 77-jarige vrouw die uit een raam op de tweede verdieping van een huis bungelt, nog vastgehouden door een man, tot ze in het vangnet van de brandweer valt, de vrouw die het niemandsland doorrent en met haar haar in het prikkeldraad blijft hangen, Hans-Dietrich Genscher op het balkon van de Westduitse ambassade in Praag en woordvoerder Schabowski van de SED die onbedoeld het startsein voor de val van de Muur geeft als hij per ongeluk zegt dat Oostduitsers 'per direct' het recht hebben naar het Westen te reizen.

​Toch is er geen filmbeeld dat me zo is bijgebleven als dat van de grenswacht Conrad Schumann die eerst quasi-nonchalant tegen een huis aan de Ruppiner Strasse leunt en dan - als zijn collega's even niet kijken - een sprintje trekt, over de prikkeldraadversperring springt, zijn geweer weggooit en in een klaarstaand politiebusje springt.

​De man is de rest van zijn leven bang geweest voor represailles van de Stasi en pleegde in 1998 om onbekende redenen zelfmoord.