Het IJspaleis

​Ik was met vakantie in Noorwegen, dus ik wilde een Noorse literaire klassieker lezen. Op goed geluk koos ik voor de novelle The Ice Palace (Is-slottet) van Tarjei Vesaas uit 1962. 
 
In het verhaal krijgt de elfjarige Siss, gangmaker op school, een nieuwe, veel stillere klasgenoot, Unn. De beide meisjes spreken af bij Unn thuis. Op de slaapkamer van Unn ontstaat snel een innige vriendschap die grenst aan verliefdheid.

Onderweg in Noorwegen, zomer 2024: de omgeving
​van Vinje (Telemarken) waar Vesaas opgroeide

Als Unn hint op een geheim dat ze met zich meedraagt, maar er uiteindelijk voor kiest Siss niet te vertellen wat dat geheim is, ontstaat een ongemakkelijke situatie en Siss besluit naar huis te gaan. De volgende dag blijkt Unn niet naar school te zijn gekomen en niemand weet waar ze is.

Unn en Siss lijken niet alleen in uiterlijk sprekend op elkaar, maar ook in karakter en vooral in hun psychologie. Vesaas wijdt veel uit over de gedachten van Siss en Unn, hoe ze over elkaar denken, maar vooral over hoe Siss omgaat met de verdwijning van Unn. Hij schetst een beeld achter van twee vroegwijze meisjes. Erg vroegwijs voor meisjes van elf, vond ik wel eens.

Voor mijn gevoel was er nog een derde personage: het Noorse landschap. De weg langs het bos naar het huis van de Tante van Unn, de sneeuw die alles bedekt en het bevroren meer. Centraal staat de waterval waarlangs een rivier naar beneden stort. Onderaan de waterval bevriest het water tot een hoge klomp waarin zich gangen en kamers in bevinden.
Zonder het besneeuwde landschap was het beslist een heel ander boek geweest. Het koude en meedogenloze landschap spiegelt de emoties, vooral van Siss: koud en eenzaam als Unn onvindbaar is en de dooi - ook in haar emoties - in het voorjaar.

Als verhaal is het IJspaleis erg beperkt, of beter gezegd, subtiel. Het zit vooral verpakt in de verschuivingen in het psychologische proces van Siss, hét handelsmerk van Vesaas. Dat maakt het boek niet echt tot een pageturner. Er waren momenten dat ik even moest doorbijten als Vesaas al te diep de gedachten van Siss in dook. 

The Ice Palace is bepaald geen lichtvoetige vakantieliteratuur (en het had beter gepast in een skivakantie dan in een zomervakantie) maar het is zeker een verhaal dat je bijblijft: subtiel met diepte in een ongenadig landschap. 

The Ice Palace - Tarjei Vesaas (Penguin, 1963/ 2018), vertaald door Elizabeth Rokkan