Boing!

Nieuwslezer: Goedenavond, dames en heren, welkom bij het Achtuur Nieuws. In Montfoort is veel schade ontstaan bij een plofkraak. Onze verslaggever is in Montfoort. Ja, wat kun jij ons vertellen?

Verslaggever: Ja, ik sta hier op de plek van de plofkraak in Montfoort. En als ik zo om mij heen kijk, zie ik dat de plofkraak enorm veel schade heeft aangebracht. Bij mij staat de woordvoerder van de politie, mevrouw, wat kunt u ons vertellen?

Politiewoorder: Ja, zoals u kunt zien heeft er dus vannacht een plofkraak plaatsgevonden, hier ter plaatse in Montfoort. De schade aan de belendende panden is enorm.

VG: Ja, je hoort het, grote schade na de plofkraak hier in Montfoort.

NL: Ja zeg, zo'n plofkraak met grote schade in Montfoort, komt dat vaker voor?

VG: Ja, dat is een goede vraag en die heb ik voorgelegd aan de hoogleraar plofkraken van de Universiteit van Workum, en dit is wat hij zei.

Professor: Ja, plofkraken zien we natuurlijk wel vaker, maar de schade in Montfoort is wel enorm.

VG: Ja, je hoort het, de professor bevestigt dat de schade van de plofkraak hier in Montfoort enorm is.

NL: Ja, maar de mensen in Montfoort, zijn die ook geschrokken?

VG: Ja, uiteraard heb ik de mensen hier in Montfoort gevraagd wat ze vinden van de plofkraak die zoveel schade heeft aangericht.

Voxpop 1: Ja verschrikkelijk toch!? Die plofkraak. Hier in Montfoort. En wat een schade!

Voxpop 2: Ja, ik moet wel zeggen, ik ben wel geschrokken van de enorme schade na de plofkraak hier in Montfoort.

VG: Ja, je hoort het, geschokte reacties hier in Montfoort op de enorme schade na de plofkraak.
​
NL: Dank je wel. En tot zover onze berichtgeving over de enorme schade na de plofkraak in Montfoort.

​Naast het Herenakkoord was er bijvoorbeeld die kwestie van de column in het blad van de Noordelijke Hogeschool die door het College van Bestuur als ‘smakeloos’ werd bestempeld en geschrapt werd. De reuring over deze censuur in de Bouhof was groot. Er werd achterhaald wie de anonieme schrijver van de column was, we kregen de column in handen die werd gekopieerd en door de hele Bouhof op tientallen plekken werd opgehangen.

In november 1990 waren er weer protestacties tegen bezuinigingen op het onderwijs. Ik had het op me genomen een forumdiscussie te organiseren met politici. Het werd mijn eerste ervaring met ‘de politiek’. Kamerleden waren echter stuk voor stuk te beroerd om helemaal naar Leeuwarden te komen. Bestuursniveautje lager en de Statenleden hielden deelname allemaal af met het verhaal dat dit geen zaak van de provincie, maar van het Rijk was.
 
Waar ze natuurlijk gelijk in hadden.
 
Uiteindelijk bleef er weinig anders over dan te hopen dat gemeenteraadsleden niet te beroerd voor een discussie over landelijk onderwijsbeleid zouden zijn. Om de druk wat op te voeren sprak ik de raadsleden aan op het feit dat zij het standpunt van hun partij toch wel zouden kunnen verdedigen, of niet soms?
Het lukte me – godzijdank – om Hans Biemans (CDA), Jan van Olffen (PvdA) en Puck van Ulzen (VVD) te strikken. Alle drie waren ze niet enthousiast, want ‘landelijk beleid, geen gemeenteraadswerk’, maar ze stemden wel in. Puck deed dat met de onvergetelijke woorden ‘ik heb nergens verstand van, maar overal een mening over’.
 
Daar heb ik mijn levensmotto maar van gemaakt…
 
Achteraf denk ik dat we dat niet raar deden: We zorgden voor een goede taakverdeling met een bestuur en verschillende werkgroepen. Verder schreven E. en ik een visiestuk. Het hebben van een visie is vandaag de dag niet meer politiek correct, maar ik ben toch al te vaak in stuurloze organisaties verzeild geraakt, waar niemand wist waarom we deden wat we deden, met welk doel en welke middelen.
 
Dat was eind 1990 ook het geval en dat leverde mooie volzinnen in ons discussiestuk op als:
‘Als onze visie is dat de Wet op de Studiefinanciering niet deugt, dan zal ons beleid erop gericht moeten zijn dit onomstotelijk aan te tonen’.
‘Op die manier leveren we een meer positieve bijdrage als vakbond in tegenstelling tot de negatieve vorm van actievoeren’.

Dat laatste deden we met name ook doordat bestuurslid S. zich verkiesbaar stelde voor de Centrale Medezeggenschapsraad en ik lid werd van de Faculteitsmedezeggenschapsraad. Met deze volgende ervaring met politiek werk op zak, zouden S. en ik elkaar later nog tegenkomen in de fractie van Pal/GroenLinks in de gemeenteraad van Leeuwarden.

Het grootste wapenfeit was echter de demonstratie van 24 februari 1991 waar we met een kleine afvaardiging van slechts vier Friese studentenbondsbonzen naar toe gingen. Het doel van de demonstratie ben ik al lang vergeten, maar het leverde ons de grootste publiciteit ooit op, want een kwartet studenten, met een bord met een schattig Fries woordje erop, dat betekende een foto in de Leeuwarder Courant en – met ongepaste trots – in de grootste krant van Nederland:

 
Toen het voorste deel van de stoet doorkreeg dat ze het achtereind waren kwijtgeraakt, maakten ze ook een afslag naar rechts. En daarna nog een afslag naar rechts. Zo kwamen ze een eind verderop ook in de Parkstraat terecht. De beide stoetdelen probeerden in de Parkstraat weer verbinding te maken, maar werden ieder gehinderd door een peloton ME. Zelf was ik geen held die in de frontlinie met stenen stond te gooien. Ik was omgelopen en stond tussen de beide stoetdelen in op de hoek Parkstraat/Oranjestraat. ME links en rechts en daarachter aan beide kanten een meute studenten.
 
Ik klom in een lantaarnpaal en had een mooi overzicht van boven hoe de beide delen van de optocht langzaam maar zeker naar een hernieuwde aansluiting toe werkten. De twee pelotons van de ME kwamen steeds dichter met hun ruggen bij elkaar. De klappen die de ME uitdeelde werden feller naarmate hun wanhoop toenam.
 
Op het moment dat de beide polotons ingesloten raakten en geen kant meer op konden, begonnen de twee of drie jeeps van de ME woest heen en weer te rijden. In de ongeveer tien meter straatlengte die politie overhield, reden ze hun jeeps met volle vaart intimiderend vooruit naar de studenten om op het allerlaatste moment te remmen. Dan een stukje achteruit om met hoge snelheid weer op de studenten af te rijden op een manier waar ik erg van schrok. Het leek me dat als iemand geraakt zou worden, hij of zij het waarschijnlijk niet zou overleven.
 
Gelukkig duurde het niet lang voordat studenten links en rechts in de Parkstraat tussen de linies politiemensen wisten door te wurmen. Vanaf mijn hoge positie zag ik dat de straat ineens één grote mensenmassa was geworden van veelkleurige studenten. Met hier en daar een verdwaalde witte helm van een ME-er die op zoek was naar de rest van zijn peloton.
 
Daarna trok de hele stoet naar het Buitenhof waar nieuwe gevechten met de gehergroepeerde ME plaatsvonden, maar op het Binnenhof zijn we niet gekomen.

Sinds we een stel waren, was het iedereen wel duidelijk dat E. en ik samen op pad gingen. We gingen op pad met R. Hij had een handicap, waardoor hij behoorlijk mank liep. Dat bleek een nadeel toen we al plakkend op de Voorstreek kwamen en honderd meter achter ons twee mannen zagen die onze pas geplakte posters bekeken en daarna van de muur trokken. Onzeker of het politie in burger was of twee kerels die uit waren op een vechtpartij (in beide hadden we geen zin), besloten we te vluchten door de Poststraat naar de St. Jacobsstraat en verder. Dat ging lastig aangezien R. ons met moeite kon bijhouden. Als in een slechte film riep R. ‘gaan jullie maar, ik red me wel’.
 
Wat we – net als in een slechte film – uiteraard niet deden.
 
Het lukte ons uiteindelijk de mannen af te schudden. Op de Lange Pijp kwamen we een ander plakkend drietal J., P. en A. tegen en vertelden wat ons was overkomen. Na een paar minuten gepraat te hebben gingen we verder. E., R. en ik liepen naar de Noordzijde van de Nieuwestad, J., P. en A. liepen de Nieuwestad af.
 
Ik heb er niks van gezien. Ik hoorde alleen de hard rijdende auto’s die met piepende banden tot stilstand kwamen, ergens achter ons op de Nieuwestad. R. riep: ‘Politie! Rennen!’
Samen renden we een steeg in en verscholen ons in een nis. Zelfs als de politie de steeg in zou kijken, zouden ze ons niet zien staan. Pas toen kwam ik erachter dat E. niet met ons mee gerend was en waarschijnlijk in de klauwen van de politie gevallen was. Alsof we nog steeds in een slechte film figureerden fluisterde ik tegen R.: ‘Ik moet E. gaan halen!’
Natuurlijk was dat geen optie, maar ik vroeg me als beginnend vriendje wel af wat het met onze relatie zou doen nu ik in een moment van crisis niet heldhaftig het leven van m’n vriendin had gered en alleen aan m’n eigen hachje had gedacht.
 
'Waar komen wij vandaan?'
Na een tijdje kwam E. echter de steeg ingelopen. Zij had alles zien gebeuren. Hoe de politieauto’s gierend waren komen aanrijden, J. P. en A. hadden omsingeld, gearresteerd en afgevoerd. Zelf was zij in de diepe portiek van een schoenenwinkel gedoken, waar geen licht viel en zij door de politie over het hoofd was gezien.
Het was wel duidelijk dat het te gevaarlijk was om nog met plakken verder te gaan die nacht, nu we wisten dat de politie op jacht was. We lieten onze emmer met stijfsel, kwast en posters in de nis staan en verlieten de steeg aan de Zaailandkant. R. eerst. Hij woonde achter het gerechtsgebouw en ging naar huis. Hij zou doen alsof hij dronken was: ‘met m’n manke been ziet dat d’r altijd wel geloofwaardig uit’.
E. en ik zouden samen via het Zaailand naar de Doelesteeg lopen en dan terug naar de Bagijnestraat om de huissleutels op te halen. Als een onschuldig, verliefd stel.
 
Die tactiek leek te mislukken toen we onschuldig en verliefd in de Doelesteeg liepen en een politieauto achter ons aankwam. We gingen aan de kant alsof we de auto wilden laten passeren, maar uiteraard stopte de auto en de agenten stapten uit. Waar we vandaan kwamen.
‘Blokhuisplein’, loog ik kei-, maar dan ook keihard, maar het kwam er ook zo snel uit dat het klonk alsof het echt zo was. Wat we daar deden.
‘We zijn bij D. en S. geweest, vrienden van ons’, loog E. even snoei-, maar dan ook snoeihard als ik. Blijkbaar waren we hier goed in. Waar we naar toe gingen.
‘Naar huis.’
‘Waar is dat?’
‘Beijerstraat.’
‘Dus jullie komen van het Blokhuisplein en gaan naar de Beijerstraat. Wat doen jullie dan in de Doelesteeg?’
 
Goeie vraag. Het lag bepaald niet op de route…
 
De ongeloofwaardigheid van dat verhaal werd versterkt door ons studentikoze uiterlijk. E. droeg een halflange paarse jas en uiteraard haar roodgeverfde omhooggetouppeerde haar, ikzelf had een groot, warrig bos krullen en een lange grijze jas. Voor de politieagenten moet het echter overduidelijk zijn geweest dat wij bij de plakactie betrokken waren omdat we beide met buttons op onze jas liepen met teksten als ‘Tsjin Deet’. Onze tactiek leek echter toch te slagen. Zonder de emmer, kwast en posters, was ons niks te maken.
‘Ach, we dachten, we lopen nog even een stukje om…’
We konden doorlopen.
 
Burgum
Niet helemaal gelukkig met het feit dat we E.’s feitelijke adres hadden opgegeven, liepen we door. Er zat niets anders op dan naar de Beijerstraat te lopen voor het geval de heren agenten ons zouden volgen. In paniek realiseerden we ons dat de huissleutels nog bij Wolwêze lagen en dat van de drie andere bewoners van het huis waarschijnlijk niemand thuis was. Iedereen was op pad om te plakken en van hen was A. was zeker niet thuis, want gearresteerd. Als de anderen al uitgeplakt waren, zaten ze nu waarschijnlijk nog in Wolwêze na te praten.
 
Het worst-case-scenario bleek het scenario van dienst die nacht. We belden aan bij de Beijerstraat. De lichten brandden volop, maar er werd niet gereageerd. Niemand thuis. Vanuit de Grote Kerkstraat werden we ineens beschenen door de koplampen van onze politieauto. Terwijl ze ons langzaam passeerden en naar ons loerden, deed E. alsof de sleutel in een roestig slot maar moeilijk wilde draaien. Ik zwaaide vriendelijk naar de heren agenten.
 
Ze trapten er in en reden door.
 
Er zat niets anders op dan naar Wolwêze te gaan, onze huissleutels op te halen en hopen dat we de politie onderweg niet een derde keer zouden tegenkomen. Dat lukte en bij Wolwêze troffen we de andere plakploegen. Zij hadden het opgegeven omdat ze teveel politie zagen rondrijden. We konden vertellen wat er met J., P. en A. was gebeurd.
 
De volgende ochtend belde J. dat ze al was vrij gelaten. Waar P. en A. waren wist ze niet. Later bleek dat het cellenblok in het Leeuwarder politiebureau al vol zat. P. en A. waren naar Burgum gebracht. Ze werden pas laat op de dag vrijgelaten en konden al liftend naar Leeuwaren terugkomen, want zonder portemonnee op zak had een buskaartje d’r niet ingezeten. Stoer was het wel. Ze waren opgepakt, vastgezet, zonder boete vrijgekomen en ze zich niet eens verveeld.
 
‘Nee hoor. We hebben het in het celblok in Burgum het duet uit de Parelvissers gezongen. Achter elkaar door.’

Na het zien van onderstaand voorlichtingsfilmpje begon het me pas op te vallen hoe de turtleneck & blazer het modebeeld stormenderhand heeft veroverd. Ze zijn overal! Vooral in de politiek en de journalistiek.

Als je er ook voor hebt zie je ze overal op TV. geprononceerde colletjes (Emmanuel Macron, Van Jones​), bescheiden colletjes (Marcel van Roosmalen, Farid Azarkan) en heeeeerlijke kleurcombinaties (Maik de Boer en petrol op petrol van Eva Jinek).

Daarom presenteer ik hier de Turtleneck & Blazer Hall of Fame. Geniet er van!

Maar je hebt natuurlijk altijd mensen die het niet (willen) begrijpen. Vandaar ook de Hall of Shame...

​Terug in Leeuwarden begonnen de voorbereidingen voor de actieweek van 14 tot 18 november van dat jaar en de landelijke demonstratie in Den Haag op 24 november. Dat betekende weer veel vergaderen, bijvoorbeeld ook met andere actiecomités in Noord-Nederland. Op de één of andere manier hadden E. en ik het voor elkaar gekregen dat wij samen op 19 oktober S.O.S. Leeuwarden zouden vertegenwoordigen bij de ‘axivergadering’ van het actiecomité Noord in het Academiegebouw in Groningen.
 
In de vroege avond, wachtend op het begin van de vergadering, dwaalden we door de binnenstad van Groningen en kwamen tot de conclusie dat we lang genoeg om elkaar heen gedraaid hadden en dat we ons niet langer als een stel moesten gedragen, maar het ook wilden zijn.
 
Daarna gingen we naar de vergadering, waar ik niks meer van weet.

​Motoragenten
Eén van de acties in die ‘Hete Herfst’ van 1988 was een demonstratieoptocht die vanaf onderwijscomplex de Bouhof naar de binnenstad zou gaan. Ik vroeg bij de gemeente de vergunning voor de optocht aan en stemde met de geplande route af. In de binnenstad zouden we over de Voorstreek, door de Peperstraat en over de Nieuwestad, door de Doelesteeg lopen en dan eindigen op het Zaailand.
 
Op de dag van de demonstratie, dinsdag 15 november, meldden zich twee motoragenten bij me die onze stoet van zo’n vijftig deelnemers zouden begeleiden. Dat ging goed tot de agenten de optocht in de Peperstraat stopten. Eén van hen zocht me op met de mededeling dat we gingen afslaan en via de Wirdumerdijk naar het Zaailand zouden gaan. Dan hoefden we op de Nieuwestad niet tegen het verkeer in te lopen (dit was voordat de binnenstad autoluw was).
Ik ging niet akkoord. Op die manier werd de route erg ingekort en zouden we niet over de Nieuwestad, de drukste winkelstraat van Leeuwarden lopen. En met een demonstratieoptocht wil je aandacht trekken, dus over de drukste winkelstraat.
 
Ik – jochie van 18 jaar op dat moment - hield voet bij stuk. De route was met de gemeente afgestemd en het was niet aan de motoragent om die afspraak van tafel te vegen. Gevolg was wel dat de motoragent zei dat hij dan niet voor de veiligheid van de demonstratie kon instaan, zijn handen ervan af trok en dat het vanaf dat punt mijn verantwoordelijkheid was. Hij gaf gas en spatte weg.
 
Omdat de woordenwisseling tussen de motoragent en mij even duurde, gingen enkele demonstranten op de kruising met de Wirdumerdijk, Sint Jacobsstraat en Nieuwestad zitten. De anderen verzamelden zich eromheen.
 
Zo veranderde een demonstratieoptocht in de bezetting van een kruispunt, dankzij de politie.

Het was op een zaterdag en ik weet dat ik me moest inhouden om niet letterlijk te stampvoeten van woede. Op de radio was net het nieuws bekend gemaakt dat minister Deetman ging bezuinigen op de studiefinanciering. En flink ook.
 
Woest was ik. Ik kende de studentenwereld nog maar net, was een half jaartje geleden begonnen aan het HBO Maatschappelijk Werk in Leeuwarden en studeren beviel me goed. Twee dingen kwamen als maatregelen naar voren: er zou een beperkte studietijd worden ingevoerd. Studeren zou niet langer dan zes jaar worden gefinancierd. Kwaaier was ik misschien over de maatregel dat iedere student een Openbaar Vervoerskaart zou krijgen. De reiskostenvergoeding die sommige studenten ontvingen zou verdwijnen en alle studenten – ook zij die niet reisden! – zouden ƒ90,- in de maand kwijtraken voor een ‘gratis’ OV-jaarkaart.

Ik was niet de enige die boos was. Op de Bouhof, het gebouw dat meerdere opleidingen van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL) huisvestte, werden postertjes opgehangen die opriepen tot protest. Ik besloot iets te doen wat totaal niet bij mij paste: ik ging naar een ‘actiebijeenkomst’. Ik weet niet veel meer van die bijeenkomst, maar wel dat ik het fantastisch om te zien dat zoveel mensen net zo boos waren als ik.
 
Het meest fantastische was echter dat E. er ook was...
 
Ik had E. aan het begin van het studiejaar leren kennen in de introductieweek. Zenuwachtig had ik in lokaal 13.14 in de Bouhof zitten wachten op het begin van die introductiebijeenkomst toen zij bij me aan tafel ging zitten. Het kletste gemakkelijk met E. Ze kwam uit Emmen en woonde op een studentenkamer in de Beijerstraat. ’s Avonds bij het introductiefeest zochten we elkaar weer op en kocht ik voor het eerst een drankje voor een meisje dat ik leuk vond.
 
Helaas kwam E. in een andere basisgroep dan ik, waardoor ons contact maandenlang beperkt bleef tot een ‘hoi’ als we elkaar in de wandelgangen tegenkwamen. In de loop van het jaar ontwikkelde E. zich tot een opvallende verschijning. Niet alleen door alternatieve uiterlijk met rood, omhooggetoupeerde haar (we praten over studiejaar 1987/88), maar ook als actief lid van studentenvereniging Wolwêze waar ze in de PR-commissie zat. Iedereen kende E. en E. kende mij.
 
Dat ze nu ook bij de actiebijeenkomst was verbaasde me niks. Het was iets nieuws voor mij, maar paste helemaal in haar straatje. Het gaf mij de gelegenheid om wat dichter bij E. in de buurt te komen. Er werd een voorstel gedaan om in groepjes van drie bij scholen in Leeuwarden langs te gaan. De drietallen zouden scholieren voorlichten over de bezuinigingen en oproepen mee te doen aan een demonstratie. Ik keek E. aan en een beetje tot mijn verrassing zei ze ja. Afwisselend met F. en B., maar altijd samen met E. ging ik vervolgens bij verschillende scholen langs. Om beurten stonden we voor een klas, vertelden de scholieren dat de bezuinigingen effect zouden hebben op hun toekomst, deelden folders uit en riepen op om naar de demonstraties te komen. Voor de landelijke demonstratie op 16 juni in Den Haag lieten we intekenlijsten achter.
 
Petitie
Maar eerst was er de demonstratie van 2 juni in Leeuwarden. Die demonstratie voerde langs het College van Bestuur (CvB) van de NHL aan de Oostergrachtswal en het Provinciehuis aan de Tweebaksmarkt. Er werden petities aangeboden. Ik herinner me dat het tweepersoons CvB van Stoelinga en Mouwen zich vrij hautain opstelde, anders dan de gedeputeerden Walsma en Dankert die de petitie welwillend in ontvangst namen.
 
Een schattige demonstratie, omdat noch het CvB, noch de provincie natuurlijk invloed hadden op de bezuinigingsplannen van de regering. Hetzelfde gold voor het ‘bezetten’ van het Postkantoor. Schattig, maar eerlijk gezegd, totaal irrelevant voor onze doelen. Toch behaalden we een groot succes: het CvB zegde toe de bussen te betalen die ons op 16 juni naar Den Haag zouden rijden.
 
De eerste helft van juni bestond uit hectische vergaderingen van ons actiecomité dat zichzelf om onduidelijke redenen S.O.S. Leeuwarden had genoemd. Verder werden er nog meer scholen bezocht, er was een stakingsdag op 9 juni, er moesten buskaartjes worden gemaakt, nog meer vergaderd, intekenlijsten van scholen opgehaald, buskaartjes verkocht en… teksten van actieliedjes gestencild!
 
Rechtse hoek
Op 10 juni kwam het bericht dat in Groningen het plan was opgevat het gebouw van de Studiefinanciering (tegenwoordig DUO) te bezetten. We vertrokken met een klein ploegje in een klein autootje om erbij aanwezig te zijn en troffen bij het gebouw al honderden Groninger studenten aan. Voor de ingang stond een handjevol politieagenten.

Het was de zomer van het EK voetballen dat door Nederland gewonnen werd. De yell ‘Tetteretteretèt…Aanvalluh!’ was ook buiten de stadions populair en werd overal te pas en te onpas gebruikt. Ook hier. Op het moment dat de agenten besloten naar binnen te gaan en de deur even openging, riep iemand ergens in de massa ‘tetteretteretèt’ waarop iedereen antwoordde met een welgemeend luidkeels ‘aanvalluh!’. De agenten zagen de lol er niet van in. Eén van hen draaide zich in de deuropening om en gaf de dichtstbijzijnde student een rechtse hoek en verdween gauw naar binnen. Het werkte wel. De deuren bleven dicht en de bezetting mislukte.
 
Twaalf bussen
Hoe dichterbij 16 juni kwam, hoe tevredener we werden. De intekenlijsten die we van de scholen ophaalden stonden vol en niet alleen was er ingetekend, de kaartverkoop liep ook goed. Geregeld werd met het busbedrijf gebeld dat we nog een extra bus nodig hadden.
Dat we het echt heel goed deden, ook in vergelijking tot andere regio’s, werd me de dag voor de demonstratie duidelijk toen ik met Maarten van Poelgeest sprak, de voorzitter van de Landelijke Studentenvakbond (LSVB). Hij belde alle regionale actiecomités om een inschatting te maken van het aantal mensen dat naar Den Haag gingen komen. Hij kon het nauwelijks geloven toen ik vertelde dat vanuit Friesland zo’n 600 mensen in twaalf bussen zouden vertrekken.
 
Toen ik hem vertelde dat de hogeschool de bussen betaalde, begon hij te schaterlachen.

De demonstratie zelf verwierf landelijk enige faam nadat enkele studenten het gevoel (financieel) door Deetman te worden uitgekleed, letterlijk gingen uitbeelden en naakt de fontein op het Binnenhof beklommen.
In de regionale media vielen in de optocht meegedragen Friese vlaggen en Friestalige spreuken op. De mooiste: ‘Dit moast ús net flikke, ielshûdige baarch! (sic)
Nadat er per ongeluk enkele verfbommen hoog op de zuidgevel van de kamergebouwen rond het Binnenhof waren terechtgekomen, kwam uit een hoek van het Binnenhof een bataljon ME-ers het plein op. De sfeer werd grimmig, maar voordat de eerste klappen vielen, had ik met enkele anderen het Binnenhof verlaten. Even verderop zat een McDonald’s.
 
En toen werd het zomervakantie. Het was een leuke, spannende tijd geweest, maar het zou lastig worden om de actiebereidheid van studenten en scholieren over de vakantie heen te tillen. Ikzelf was in ieder geval vast van plan me wel weer met de studentenacties bezig te houden en ging vrolijk de zomerperiode in. Ik had een fantastische tijd gehad met veel nieuwe ervaringen en er zat nog een nieuwe ervaring aan te komen: ik zou in de zomer begeleider zijn op een vakantieweek voor kinderen met beperkingen.
 
Maar ik was echter vooral vrolijk omdat E. had gezegd dat ik na de zomervakantie maar eens bij haar moest komen eten…

Mocht je je nog afvragen welke muziek je tijdens het kerstdiner moet spelen, ik heb - geheel belangeloos! - een kwalitatief hoogstaande lijst met kerstmuziek samengesteld op Spotify.

​De lijst is samengesteld op basis van goede smaak (mijn smaak) en bevat dus geen Mariah Carey of Queen, wel lekkere oude meuk (Bing Crosby) en fijne clichés (Wham!, Chris Rea) en... nummers van Phil Spectors magnifieke kerstalbum A Christmas Gift For You. Juweeltjes zijn natuurlijk Jona Lewie, Slade, @DanielLohues, @poguesofficial maar vooral Fay Lovsky!
en vooral Fay Lovsky

Ik was twaalf en fietste voor het eerst naar de vliegbasis Leeuwarden om te vliegtuigjekijken, ook wel vliegtuigspotten genoemd. Het regende, dus ik fietste in mijn gele regenpak van de wijk waar ik woonde, in het zuiden van Leeuwarden, richting het dorp Jelsum. Overigens, wat ik nu regenpak noem, was een zwaar, dik oliepak. Ik zag er waarschijnlijk eerder uit als een beroepsvisser dan een scholier, maar zoals dat heet: andere tijden…
 
Langs de weg van Leeuwarden naar Stiens parkeerde ik de fiets tegen een hek en liep het veld in. Aan het eind van het veld stonden de grote gele lampen die nog buiten de hekken van de vliegbasis stonden, aan het begin van de landingsbaan. Het leek me een uitermate geschikt plekje om de binnenkomst van F-16’s af te wachten. Daar zouden ze immers precies langskomen.

Na afloop zou ik een kilometertje of twee terugfietsen naar de Kampweg en bij de poort van de vliegbasis wachten tot mijn vader om half vijf uit zijn werk zou komen. Samen zouden we naar huis fietsen. In de loop van de jaren zou ik dat verschillende keren doen: kijken hoe vanaf twintig over vier tientallen militairen zich op de fiets voor het hek verzamelden. Om half vijf deed iemand van de Luchtmacht Bewaking dan het hek open en een klein legertje geüniformeerde fietsers zou wegspatten als bij de start van een wielrenetappe.
 
Als kind raakt ik gefascineerd door het werk van mijn vader. Op verschillende manieren nam hij zijn werk ‘mee naar huis’. Bijvoorbeeld als hij het huisorgaan van de Koninklijke Luchtmacht ‘De Vliegende Hollander’ uit de kantine inpikte en thuis aan mij gaf. Ooit – ik denk rond 1974 - stond hij zelf op de cover ervan. Een foto van hem en een collega die samen een Starfighter aftankten.
 
Geregeld had hij ook dienst en had zijn ‘kastje’ naast het bed staan. Een soort pieper uit het stenen tijdperk. Als het afging sprong hij in de Eend en reed naar de vliegbasis, meestal om de SAR-helikopter af te tanken die dan een nacht- of weekendvlucht met een patiënt van de Waddeneilanden had gemaakt. Op die manier werd hij ooit ook opgeroepen om bij nacht en ontij de Starfighters te tanken voor hun schijnaanvallen op de gekaapte trein bij De Punt.
 
Legendarisch – voor mij – was de keer dat hij bij een grote oefening zijn gevechtsuitrusting, inclusief de Uzi mee naar huis nam. Waarschijnlijk was het idee dat dat in tijden van oorlog ook zo zou gaan (heb je je spullen thuis vast bij je als de pleuris uitbreekt), maar ik denk dat zoiets tegenwoordig niet meer gebeurt, wapens mee naar huis. Voor mij een belevenis, want als jongetje van een jaar of zeven is er weinig leuker dan een vader die je vraagt of je een halfautomatisch wapen wilt vasthouden om te voelen hoe zwaar het wel niet was.
 
Behoorlijk zwaar ontdekte ik met mijn breedste grijns.

Maar het leukst waren de bezoekjes aan de vliegbasis. Eind jaren zeventig kon dat nog, dat je je kinderen eens een keertje meenam, bijvoorbeeld in het weekend als hij de helikopter moest aftanken. Dan reden we een rondje rond de vliegbasis in zijn ‘bowser’, zijn truck met oplegger vol kerosine en keek ik vol bewondering hoe mijn vader met machtige zwaaien aan het platte stuur draaide terwijl ik me vasthield om niet van de hoge stoel af te rollen tijdens de best wel hobbelige ritten. Autogordels deden we nog niet aan in die tijd.
 
De komst van de eerste F-16 in juni 1979 was groot nieuws, niet in de laatste plaats omdat activisten  van de antimilitaristische beweging Onkruit bij een van de poorten demonstreerden en door de brandweer werden weggespoten. Ik vond de komst van de eerste F-16 een grote happening en begreep helemaal niet waartegen geprotesteerd werd (’relschoppers!’). Enkele weken later was ik met mijn vader en broertje op de vliegbasis, we reden een rondje in de bowser en konden daarna uiteindelijk in de shelter (betonnen schuur) bij de spiksplinternieuwe F-16 kijken.
 
Ik knipte de mooiste foto’s uit De Vliegende Hollander en prikte ze met spelden in het behang op mijn slaapkamer of plakte ze in een plakboek. Vanaf mijn twaalfde ging ik dus enkele jaren lang geregeld vliegtuigspotten bij Marssum of Jelsum. In een aantekeningenboekje hield ik bij welke toestellen ik had gezien. Meer zat er niet in, want anders dan ‘echte’ spotters had ik geen fototoestel of scanner om de communicatie tussen de verkeerstoren en vliegers te kunnen meeluisteren. Wat ik wél had (en de professionele spotters niet) was mijn vader die soms langsreed in zijn bowser en dan even stopte voor een praatje door het hek heen en mij dan kon vertellen of er nog toestellen onderweg waren, of dat het voor vandaag afgelopen was en ik net zo goed naar huis kon gaan.

Ik heb aan die periode- die duurde van ongeveer mijn achtste tot mijn veertiende - een levenslange guilty pleasure overgehouden. Ik kan nog altijd vliegtuigtypes van grote afstand herkennen waar anderen alleen een vaag stipje zien. Met mijn zoon bezocht ik de Luchtmachtdagen en zo nu en dan militaire musea, tot ook hij wat ouder werd en zijn interesse erin verloor.
 
Overigens was mijn vader geen fanatiek militair. Ooit, in de tijd dat de Koude Oorlog nog onder vriespunt was, vroeg ik hem bezorgd wat er met hem ging gebeuren als er oorlog kwam. Hij stelde me gerust: ‘dan vraag ik eerst, “waar is de vijand”? En als ze dan zeggen “daar”, dan loop ik heel hard de andere kant op.’ Het werkte. Ik was gerust.
De oorlogsoefeningen waren ook niet bepaald zijn ding. Hij kon trots vertellen dat hij de hele duur van de oefening met een collega op het dak van een hangar had liggen luieren, net zolang tot op de baan voor de hangar zoveel ‘vijanden’ waren verzameld en zij vanaf het dak konden roepen: ‘pang, pang, ‘pang, allemaal dood!’
 
Genoeg ruimte voor mij om jaren later zonder problemen met mijn vader militaire dienst te weigeren op grond van gewetensbezwaren.
 
Slechts één keer is hij uitgezonden. Tegen het eind van zijn diensttijd (hij kon nog met 55 jaar met pensioen!) brak de Kososvo-crisis uit en werd een squadron Leeuwarder F-16’s met grondpersoneel gestationeerd op de Italiaanse vliegbasis Amendola. Grootste wapenfeit voor hem: het leren eten van pizza. In Italië! Hij had het tot dan toe altijd vermeden.
 
Afgelopen week reed ik in de auto van Stiens naar Leeuwarden. Bij Jelsum daalde een spiksplinternieuwe F-35 en vloog vlak voor de auto langs. Ik keek naar de lampen voor de landingsbaan en zag een twaalfjarig jongetje in een geel oliepak dat van de ene naar de andere kant van het veld rende en zich in paniek plat in het gras liet vallen. Nooit had hij erop gerekend dat F-16’s zo ver-schrik-ke-lijk laag over zouden komen. Het snerpende geluid, het felle licht van de landingslichten bij de wielen die zo rakelings langs mijn hoofd scheerden en zelfs de hitte van de uitlaat van de motor die voelbaar was, zo angstaanjagend dichtbij! Al met al viel het natuurlijk wel een beetje mee, hoe rakelings het allemaal was en ik hoopte maar dat niemand mijn aanstellerij daar had gezien en liep naar mijn fiets terug.
 
Maar mijn regenpak was wel lekker droog geblazen….

Een paar jaar geleden maakte ik deze high-brow, arty-farty, avant-gardistische promovideo over Ameland.

Is nooit iets mee gedaan door VVV of Gemeente Ameland. Da's toch raar!?