Johannes Beers
  • Blog
  • Frysk
    • ferhalen
    • essees
    • boekbesprekken
    • kollums
  • History
    • Frescoes >
      • Frisian frescoes
      • Danish frescoes
      • Swedish frescoes
      • Other countries
    • Runes >
      • Runes in Frisia >
        • Frisian runic inscriptions
        • Aspects of Frisian runes
        • The corpus of Frisian runic inscriptions
      • Runes in Denmark
      • Runes in Sweden
    • Viking trading places >
      • Ribe
      • Hedeby
      • Birka
      • Kaupang
      • Dorestad
    • Carel Roorda
    • The Georgian uprising on Texel
    • 1952: Swedish DC-3 shot down by Russia
  • Genealogie
    • beersgeschiedenis
    • Beerskwartierstaat >
      • beersrinzepiet
      • beersjitze
      • beersrinze
      • beerspieter
      • beersrinsegerlofs
      • beersgerlofklazes
      • beersclaasmartens
      • beersmaartenijans
    • palgeschiedenis
    • PalKwartierstaat >
      • palauke
      • paljogchum >
        • devries
      • paljelkewiebes
      • palwiebeoenes
      • paloenejelkes
      • paljelkejohannes
      • paljohannesgerrits
      • palgerritjohannes
  • Foto's
    • Geschiedenis
    • Stinzen en states
    • Stad en Dorp
    • Landschap
    • Militair
    • Muziek
    • Diversen
  • Zorg
    • Sietze Kijlstra
    • Johan Mackenbach
    • Evelien Finnema
  • Contact

​De ontdekking van het Fries (1): Wales

7/12/2020

3 Reacties

 
​Ik ben opgegroeid in een ietwat diffuse taalsituatie. Hoewel thuis, op school en in de kerk Nederlands werd gesproken, was het Fries zelfs in Leeuwarden nooit ver weg. In de familie van mijn moeders kant werd vrij veel Fries gebruikt, zeker door mijn favoriete neef A die op het platteland woonde. Mijn vader sprak vooral Luwadders met zijn familie, een eeuwenoude mengvorm van Hollands en Fries.
Cymru/Wales
Tweetalige brochure
Tweetalige parkeerbonnen!
Als liefhebber van Geef Frysk (hij sprak het graag, kon het lezen én schrijven) kon hij lacherig doen over het Fries van mijn moeder en haar familie. Dan lachte hij om haar ‘skolle’ (school) en ‘skunnen’ (schoenen), want dat moest natuurlijk ‘skoalle’ en ‘skuon’ zijn. Ik begreep als kind al dat er verschillende soorten Fries waren en nu weet ik: aangezien mijn moeder is opgegroeid in Bantega, Lemmer en Sneek,  sprak ze Súdwesthoeks Fries. En Snekers, trouwens, net als het Luwadders een vorm van Stadsfries. Mijn vader sprak – vrij ongebruikelijk voor een Leeuwarder - Klaaifrysk (en Luwadders).
 
Ondanks de nabijheid van het Fries en Stadsfries besloten mijn ouders alleen Nederlands met hun kinderen te spreken. Nu is Leeuwarden een vrijwel Nederlandstalige stad en zoals gezegd, kerk en school waren ook Nederlandstalig, maar er was meer. Mijn vader legde me ooit uit dat de keuze voor het Nederlands ook was ingegeven door het idee dat zijn kinderen daar later meer aan zouden hebben in het onderwijs en bij het vinden van werk. Mijn moeder vertelde kort geleden dat voor haar een ervaring van lang geleden meespeelde. Ooit wist ze in gezelschap het Nederlandse woord voor ‘tsiis’ (kaas) niet en vroeg tot hilariteit van de anderen om de kese. Ze schaamde zich en wilde dat haar kinderen besparen.
 
Het was overigens niet zo dat mijn ouders een hekel hadden aan het Fries. Juist niet. Zeker mijn vader liet graag horen hoe mooi de Friese taal was door te pas en te onpas Friese woorden en uitdrukkingen in het rond te slingeren. Doordat ze beide Fries en Stadfries met hun familie praatten, leerde ik het als vanzelf goed verstaan en kon on-Nederlandse lettercombinaties als in ‘strjitte‘ of ‘skriuwe’ met gemak reproduceren. Ik sprak het alleen nooit, want ze wilden graag dat hun kinderen met het Nederlands opgroeiden.
 
Het is ze aardig gelukt. Randstedelingen wilden me later nog wel eens vertellen dat het aan mijn Nederlands niet te horen was dat ik uit Friesland kwam. Ik vatte dat dan op als een compliment en zo was het waarschijnlijk ook bedoeld.
 
In 2003 reed ik de grens tussen Engeland en Wales over en dat simpele feit was een ‘life-changing event’.
 
In Engeland was ik gewend aan het woord ‘SLOW’ dat voor scherpe bochten op het asfalt was geschilderd. Tijdens de vakantie van 2003 reden we met de auto vanuit het Peak District naar Wales. Waar we precies de grens met Wales waren gepasseerd was ons niet helemaal duidelijk, maar dat we inderdaad in Wales waren, was klip en klaar toen bij een scherpe bocht weer ‘SLOW’  op de weg was geschilderd, maar nu in combinatie met een tweede woord: ‘ARAF’. Waarschijnlijk waren we nog geen vijf minuten in Wales en ik had mijn eerste woordje Welsh al geleerd.
 
En dat was niet alles. Bij het boodschappen halen viel op dat zelfs de bordjes op de schappen tweetalig waren: Engels en Welsh. Datzelfde gold voor een foldertje over Harlech Castle: tweetalig. En hoewel ik (afgezien van Araf) geen woord Welsh kende, werd ik er erg vrolijk van. Het leek de gewoonste zaak van de wereld. Ze praten hier Welsh, dus hun informatie delen ze ook in het Welsh. Ik vond het prachtig, maar vond mezelf ook wel een grote lapzwans omdat ik in mijn eigen tweetalige land (ie. Friesland) alleen Nederlands gebruikte.
 
Na de zomervakantie heb ik een aantal Friestalige collega’s benaderd met de vraag of ze voortaan met mij ook Fries wilden spreken. Hoewel het in het begin onwennig was, lukt dat steeds beter. Voor mijzelf was het aanvankelijk lastig. Mijn gedachten waren Nederlands, dus voordat ik ze in het Fries kon uitspreken, moest ik dat voor mezelf vertalen. Het heeft enkele jaren geduurd voordat ik die gedachten in een vloeiend Friese beweging kon uitspreken en nog weer enkele jaren voordat ik ook in het Fries begon te denken.
 
Pas na tien jaar wist ik dat ik de Friese taal volledig beheerste toen ik het volgende telefoongesprekje voerde:
“Goedemorgen, u spreekt met ….”.
Ik: “Dag, u spreekt met Johannes Beers; ik zou u even terugbellen.”
“Ja goeiedei, moai dat jo even skilje.”
"Ik: “Ah, it kin ek yn ’t Frysk, hear ik.”
“Ja, ik tocht: oan de tongfal te hearren, dat moat wol yn ’t Frysk kinne”.
 
Ik heb dat maar als een compliment opgevat en zo was het waarschijnlijk ook wel bedoeld.
3 Reacties

Aant Mulder (2)

27/6/2018

0 Reacties

 
Foto
Okkerdeis skreau ik dat myn âld-Afûk dosint Aant Mulder sa'n aardich stikje skreaun hie oer de Fryske taal en dat soks ek wat kostje mei, of sels moat.

Ik wist doe noch net dat ik him (twadde fan rjochts) de folgjende dei moetsje soe by in besite fan it bestjoer fan de Ried fan de Fryske Beweging oan it Provinsjehûs.
0 Reacties

Aant Mulder: It Frysk is net fergees

26/6/2018

0 Reacties

 
Foto
Nei oanlieding fan it kommentaar yn de Leeuwarder Courant, skreau (myn âld Afûk-dosint) Aant Mulder in moaie reaksje op de webside fan de Ried fan de Fryske Beweging.

"It Frysk is net fergees. It is nuver mar as oer it Frysk praat en skreaun wurdt, giet it eins altyd daliks oer jild. Dat wit ik noch wol út de tiid dat ik belutsen wie by petearen oer gemeentlike beliedsplannen Frysk. Men krige altyd it gefoel dat der eins net te folle oer it brûken fan it Frysk yn stean moast en dat wat der wol yn stie, eins net te folle jild mei muoid wêze mocht."

Lês fierder by It Nijs
0 Reacties

Mei-inoar

15/6/2018

0 Reacties

 
It kolleezje fan Deputearre Staten hat tiisdei 12 juny de regeling Mei-inoar foar it Frysk oannommen. De regeling makket it mooglik dat gemeenten finainsjele stipe krije by it opstellen of útfieren fan it taal belied.

Dit wiene de reaksjes yn it nijs:
Foto
Foto
friese_suikeroom.pdf
File Size: 42 kb
File Type: pdf
Bestand downloaden

0 Reacties

Iepening talepaviljoens Lân fan Taal

30/3/2018

0 Reacties

 
Hjoed wie de iepening fan twa talepaviljoens yn de Prinsentuin yn Leeuwarden, de Kulturele Haadstêd fan Europa. It iene paviljoen is troch wethâlder Feitsma fan Leeuwarden fan Ark werdope ta Liwwadders.

Dy namme sint my net. Abe Brouwer brûkt yn syn Weerklanken, it Stadsfries sa't dat praat wurdt yn 'Leewadden'. Us heit - telch fan in Vlietster skûtsjeskippersgeslacht - prate altyd fan 'Luwwadder skúnpútsersgúd',  mar noch Brouwer, noch ús heit hie it oer Liwwadden of it Liwwadders...

Hawar. Der sil wol in goede ferklearring foar wêze.
Feitsma by de doop fan Liwwadders
Publyk by de iepening fan Liwwadders
It offisjele part: de taspraak fan wethâlder Feitsma
Iepening fan MeM mei in gospelkoar
Mem fan binnenút
Us MeM
It oare paviljoen hat de namme MeM. De foarm is dy fan in frouljusfiguer en werinneret ús allegear oan ús memmetaal. Yn de rok fan MeM kinst wat te drinken freegje, ast in wize fynst om mei it dôve personiel te kommunisearjen.

It dak fan it paviljoen wurdt beklaaid mei in soarte fan tegels, dêr't it publyk har moaiste wurd op skriuwe kin. Mei it opblazen fan de frouljusfiguer waard it paviljoen iepene.

Al mei al binne de paviljoens wat my oanbelanget in griutte onwinst foar Ljouwert as Kulturele Haadstêd 2018.
0 Reacties

Leuk

25/2/2017

0 Reacties

 
In skoft lyn trof ik Dirk Jan Muntendam foar it earst yn jierren wer ris. Wy kenne inoar noch fan de tiid dat wy Fryske Taal en Kultuer studearren oan de RuG. No hie in oare studint fan dy tiid - Geart Tigchelaar - in priis wûn foar syn oersetting Erik of it Lyts Ynsekteboek.
Picture
Dirk Jan fûn de priisútrikking mar - ik parafraseer - saai en der hie er eins wol gelyk oan. Wy fregen ús yn in lange e-mailwikseling dy't folge, ôf oft de wrâld fan de Fryske taal en letterkunde net leuker makke wurde koe. Is in priisútrikking sa as dizze wat minsken oanlûkt en stimulearret om mear Frysk te bruken? Is alle krewaerjen om it Frysk formele status te jaan yn it ûnderwiis en de rjochtsseal genôch? Moat it Frysk net 'leuker' wurde om in grut publyk oansprekke te kinnen?

​Hawar, hjoed stiene ús konklúzjes publisearre yn in Te Gast yn de Leeuwarder Courant. Ik haw Dirk Jan frege wat er der fan fûn.

​Hy fûn it leuk.

​
0 Reacties

Mata Hari

20/11/2016

0 Reacties

 
It plein oan it begjin fan it Schavernek hat in namme krigen: it Mata Hari-plein. Bytsje efterlik fansels, want it plein hat neat mei frou Hari te krijen. Mata Hari is it hûs oan Over de Kelders der’t hja berne is, it wenhûs oan de Grote Kerkstraat, dat is Malang, Paris of Vincennes, mar net it plein foar popsintrum De Neushoorn oer.
Picture
Foto: Bayke de Vries
No is der diskusje oft it ûnsjogge byldsje dat op Over de Kelders stiet net nei it Schavernekplein ferpleatst wurde moat. Leeuwarden bliuwt ek mar in doarp.
 
De fassinaasje fan minsken – altiten manlju, nammers – mei frou Hari is op himsels al oerdreaun. Wylst oare froulju yn dy tiid dwaande mei frouljuskiesrjocht (Emmeline Pankhurst), ôfstudearjen as dokter (Aletta Jacobs) of it winnen fan twa nobelprizen (Marie Curie), die Mata Hari net folle mear as by de iene nei de oare hege militêr de broek nei ûnderen strûpe.
 
Yn dat proses fan offisieren ôfwurkje, hat hja nei alle gedachten militêre geheimen fan de Frânsen oan de Dútsers trochspile en oarsom. Soe it sa wêze dat de Earste Wrâldoarloch langer duorre hat, om’t de Dútsers mei tank oan Mata Hari op ‘e hichte wiene fan de plannen fan de Alliearden, dan is it dochs net wat om grutsk op te wêzen? Dan soe Leeuwarden har skamje moatte foar ien fan har meast ferneamde dochters.
 
Dat, wat it plak fan it byldsje oanbelanget, soe ik sizze: fuort mei dat byld! Wy soene it noch omsmelte kinne ta lytse byldsjes foar in award der’t wy it Leeuwarder lodske op in passende wize mei betinke: foar de meast oerhuorrige bekende Nederlanner fan it jier, bygelyks. Of de slapste pornofilm fan it jier. Of it minst hygiënyske bordeel fan Nederlân.

Fieders net te folle omtinken jaan. 
​
0 Reacties

Boerekoalstronksteradiel

16/11/2016

0 Reacties

 
De trije gemeenten Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kollumerland sille fusearje en sykje derom in nije namme. Humoristyske fynsten as ‘Sintraleassië’ wurde net wurdearre, it sil wol wer wat droechs as Lauwerslân wurde.
Tsjerke fan Dokkum
Dokkum
​En dat is spitich, want dizze krimpstreek kin wol in ‘boost’ brûke en in goede namme docht dan in soad. Freegje in Brabander wêr’t Ferwerderadiel leit en hy hat der grif noch nea fan heard. Dat moat oars en dat kin oars. Der binne ommers fan dy plaknammen dy’t elkenien wolris brûkt, om’t se foar mear steane as de namme fan in geografysk ôfbeakene gebiet. Tink oan Timboektoe en Vladivostok (stiet foar ein fan de wrâld) of Shangri-La en Arcadië (stiet foar paradys op Ierde) of – de alderbêste – Mekka (Brussel is it Mekka foar strip-leafhawwers).
 
No is it probleem fansels dat sokssoarte plaknammen dy betsjutting fertsjinne ha en safier is Kolferdong noch net. We kinne it lykwols wol ek omdraaie: we sykje in útdrukking dy’t elkenien wolris brûkt en dat soe de nije gemeentenamme wurde kinne.
 
Sa hat men yn de Rânestêd de mûle altiten fol fan De Provincie. Gemeente De Provincie soe yn ien klap grif de meast beprate gemeente fan it lan wêze. Oar idee: Boerekoalstronksteradiel. Wa ken it net? Keppelje dizze geuzenamme no oan de nije gemeente en sjochris wat soks docht foar de populariteit!
 
Sels soe ik dochs in oare kar meitsje. In prachtnamme foar de nije gemeente! Foar minsken dy’t har altiten ôffrege ha wer’t it no krekt leit, kinne wy no dúdlikens jaan: oan de ein fan de Sintrale As, der leit Verweggistan!
 
Graach dien.
0 Reacties

Geart Tigchelaar

4/11/2016

0 Reacties

 
Ik fyn Geart Tigchelaar in oanwinst foar de Fryske literatuer. It is al wer even lyn dat De Kweeste fan Ridder Pieter en Lúshâlding ferskynden. No hat er yn koarte tiid in dichtbondel, in roman en de oersetting fan Erik of het Lyts Ynsekteboek publisearre.
Picture
Geart is dus produktyf, skriuwt moai Frysk (hellet der net al te folle nijmoadrichheden by), mar wichtiger is dat er yn syn wurk faak ik luchtige toan en humor ferwurket. Dat soe yn de Fryske literatuer om my wol wat mear meie.

Fan 'e middei, freed 4 novimber, krige Geart Tigchelaar út hannen fan deputearre Sietske Poepjes de Obe Postmapriss foar syn oersetting fan Erik of it lyts ynsekteboek.
​
​Al krige er de priis foar de oersetting, Geart fûn it wichtich en set it team der't er mei gearwurke hat, ek yn it sintsje: de mannen fan útjouwerij Regaad en yllustratrise Nina Peckelsen.


​
0 Reacties

Taalklimaatferoaring

10/6/2016

0 Reacties

 
Op in ynteressante gearkomste fertelde net-Fries Geert Driessen dat it fiif foar tolven wie, soene wy de Fryske taal behâlde wolle. It gebrûk rint hurd tebek neffens syn ûndersyk. De oanwêzige Friezen reagearren oer it generaal mei it earste stadium fan rouwe: ûntkenning. It ûndersyk fan Driessen doge net, eigen – Frysk – ûndersyk wiist oars út en sjochris nei social media, dêr’t Frysk omraak brûkt wurdt!​

In oare net-Fries, ûndersiker Hans Van de Velde fan de Fryske Akademy, wie fan betinken dat mei de ûntwikkeling fan spraakstjoerde apparaten, skriuwe yn de takomst wolris net sa wichtich mear wêze kinne soe. As men de Fryske taal behâlde wol, dan soe de ynset dêrom rjochte wurde moatte op de it behâld fan de sprektaal. Op Facebook stonk it dêrnei nei rottige fisk, benammen op de tiidline fan minsken dy’t net by de gearkomste oanwêzich west hiene.

Hikke en tein as ik bin yn Fryslân, wit ik dat men hjir bêst funksjoneare kin, sûnder ea in wurd Frysk te brûken. De Fryske taal sit net mear yn de ieren en sinnen fan de Fryske maatskippij. De taal fan ús wetten, ús ûnderwiis, ús soarchfersekerders, banken en enerzjyleveransiers, is ommers Nederlânsk.

Picture
​
​It is de ‘uncomfortable truth’ fan de taalklimaatferoaring: we hawwe it Frysk net mear nedich om mei de minsken om ús hinne kommunisearje te kinnen. Frysk is foar pake en beppe, net foar de bern. Foar de kollega, net foar de sjef. Foar de barman, net foar de plysje. Likegoed prate pake en beppe, kollega’s en barmannen Nederlansk as de sitewaasje dat freget. Sa wurdt it sprutsen Frysk hieltiid mear in taal foar it ynformele sirkwy en it skreaune Frysk it privileezje fan meiwurkers fan ynstituten as de Afûk en de Fryske Akademy en inkelde hûnderten Fryske skriuwers en dichters.
​

Benammen de drok fan de Nederlansk- of Ingelsktalige massamedia is de ofrûne desennia sa grut wurden dat ik fan betinken bin dat it Frysk de ein fan de ieu net helje sil. Oft wy dit noch omkeare kinne wit ik net, mar as wy it wolle, dan helpt it net om te dwaan as dat der gjin probleem is. De bêst beriddenearre suggestje dy’t ik heard haw wie fan net-Fries Van de Velde. As dat ús Friezen net goed genoch is, dan is de útdaging oan ús sels en kom mei bettere suggestjes.

0 Reacties
<<Vorige

    Categorieën

    Alles
    Berlin
    Danish Adverts
    Digitale Voetafdruk
    Frysk
    PAL/GroenLinks
    Popmuziek
    Reboelje
    Skanokollum
    Waargebeurd
    Zorg

    Archieven

    Maart 2021
    Februari 2021
    Januari 2021
    December 2020
    November 2020
    Oktober 2020
    Augustus 2020
    April 2020
    Februari 2019
    December 2018
    November 2018
    September 2018
    Juli 2018
    Juni 2018
    Mei 2018
    April 2018
    Maart 2018
    Februari 2018
    Januari 2018
    December 2017
    November 2017
    Oktober 2017
    Juni 2017
    Mei 2017
    April 2017
    Maart 2017
    Februari 2017
    Januari 2017
    December 2016
    November 2016
    Oktober 2016
    September 2016
    Augustus 2016
    Juli 2016
    Juni 2016
    Maart 2016
    Februari 2016
    Januari 2016
    December 2015
    November 2015
    Oktober 2015
    Augustus 2015
    Juni 2015
    Mei 2015
    Maart 2015
    September 2014
    Augustus 2014
    Juli 2014
    Juni 2014
    Mei 2014
    November 2013
    Oktober 2013
    September 2013
    April 2013
    Maart 2013
    December 2012
    Februari 2012
    December 2011
    Mei 2010
    Februari 2009

Aangestuurd door Maak uw eigen unieke website met aanpasbare sjablonen.
  • Blog
  • Frysk
    • ferhalen
    • essees
    • boekbesprekken
    • kollums
  • History
    • Frescoes >
      • Frisian frescoes
      • Danish frescoes
      • Swedish frescoes
      • Other countries
    • Runes >
      • Runes in Frisia >
        • Frisian runic inscriptions
        • Aspects of Frisian runes
        • The corpus of Frisian runic inscriptions
      • Runes in Denmark
      • Runes in Sweden
    • Viking trading places >
      • Ribe
      • Hedeby
      • Birka
      • Kaupang
      • Dorestad
    • Carel Roorda
    • The Georgian uprising on Texel
    • 1952: Swedish DC-3 shot down by Russia
  • Genealogie
    • beersgeschiedenis
    • Beerskwartierstaat >
      • beersrinzepiet
      • beersjitze
      • beersrinze
      • beerspieter
      • beersrinsegerlofs
      • beersgerlofklazes
      • beersclaasmartens
      • beersmaartenijans
    • palgeschiedenis
    • PalKwartierstaat >
      • palauke
      • paljogchum >
        • devries
      • paljelkewiebes
      • palwiebeoenes
      • paloenejelkes
      • paljelkejohannes
      • paljohannesgerrits
      • palgerritjohannes
  • Foto's
    • Geschiedenis
    • Stinzen en states
    • Stad en Dorp
    • Landschap
    • Militair
    • Muziek
    • Diversen
  • Zorg
    • Sietze Kijlstra
    • Johan Mackenbach
    • Evelien Finnema
  • Contact