​In 1988 bracht Paul McCartney een album uit met liedjes uit de jaren vijftig. Met een paar sessiemuzikanten nam hij in twee dagen rock ‘n’ roll klassiekers op die hem ooit hadden geïnspireerd. Het album bracht hij alleen uit in de Sovjet-Unie: Choba b CCCP (de Russische vertaling van ‘Back in the USSR’). Een aardig gebaar naar de mensen achter het IJzeren Gordijn, maar voor ons, fans in het Westen, natuurlijk best wel jammer dat wij dit speciale project moesten missen.
 
Het moet in oktober 1991 geweest zijn dat ik over de markt van Groningen liep. Bij een stalletje met LP’s hing pontificaal het album! Mijn hart sloeg over. In een tijd ver, ver voor internet was dit de enige kans die ik waarschijnlijk ooit zou krijgen het album te kunnen kopen! Ik keek naar de prijs. Vijftig gulden! Het dubbele van wat een LP in die tijd kostte. Niet vreemd, het was natuurlijk smokkelwaar uit het Oostblok.

Nou was ik in die tijd student, misschien niet per se arm, maar dit was toch wel een gevoelige uitgave, vijftig gulden. Voor dat geld had ik dan wel een bijzonder project van Paul McCartney in huis, dat verder bijna niemand in het Westen had en deze kans zou zich immers niet weer voordoen, dus, wat doe je dan?
 
Ik heb er volgens mij twee weken van kunnen genieten. Twee hele weken had ik iets wat niemand anders had. Twee weekjes voordat het album in de rest van de wereld werd uitgebracht en in iedere platenzaak te krijgen was…
 
De LP heeft desondanks altijd wel een speciaal plekje gehouden in mijn kleine, maar met verfijnde smaak samengestelde albumverzameling (altijd bewaard in het plastic hoesje waarin het verkocht werd), maar sinds die tijd loop ik wel met het gevoel rond dat Paul McCartney mij ƒ25,- schuldig is.

​Ooit stelden mijn ouders me voor een keuze: ik ging muziekles volgen, de vraag was alleen of ik vioolles van een vreemde uit de kerk wilde hebben, of gitaarles. Die gitaarles wilde mijn oom dan wel geven, hij zat zelf ook op gitaarles. Mijn oom was de jongste broer van mijn moeder en uiteindelijk maar een paar jaar ouder dan ik, dus qua leeftijd alleen voelde dat meer als een oudere broer dan een oom en ik sprak hem dan ook altijd bij zijn voornaam J aan.

Tijdens de wekelijkse lessen moest ik de melodielijn, de tekst en de akkoorden van de bladmuziek aflezen, in mijn hersenen met elkaar verknopen en als samenhangend geheel ten gehore brengen. Bij gebrek aan oefening door de week, herseninhoud en talent ging dat ongeveer als volgt:
- A-akkoord, dat is drie vingers onder elkaar plaatsen. Een, twee en drie. Klaar.
- ‘Mi-chel’
- Dm-akkoord, die is nieuw, middelvinger over twee snaren. Lastig. Au. Klaar.
- ‘Ma bel’
- G-akkoord, die ken ik. Oeps, vinger naast de snaar geplaatst. En… klaar
- ‘Solle moos kievo trebbjen onsombel’
 
De tijd die je als lezer nodig hebt om die alinea te lezen is slechts een fractie van de tijd die het mij kostte om het uit te voeren. J zal een en ander tenenkrommend hebben aangehoord, maar bleef geduldig en kwam na enkele maanden met de vraag of ik de liedjes die we ‘speelden’ wel kende. Nee dus. Michelle? Yellow Submarine? Yesterday? Nooit gehoord. Zijn analyse was dat ik teveel tijd moest steken in het lezen van de bladmuziek en dat het spelen van de liedjes beter zou gaan als ik in ieder geval  de tekst en melodie beter kende.
 
Ik kreeg van hem een dubbel-LP mee waar ik een tijdje naar mocht luisteren om de liedjes eens goed te beluisteren. Het zei me niks, op de hoes stonden vier mannen die vanuit een trappenhuis vrolijk naar beneden keken. The Beatles 1962 – 1966.
 
Thuis gekomen zette ik de plaat op en werd weggeblazen door het eerste nummer Love Me Do. Het tweede nummer Please Please Me was zelfs nog twee keer beter en met From Me To You, She Loves You en I Want To Hold Your Hand volgden klapper op klapper, helemaal tot het laatste nummer Yellow Submarine. Ieder nummer was raak: energiek, melodieus, loepzuivere tweede en derde stemmen, goeie gitaarsolo’s met kop en eind. Bijna twintig jaar na de doorbraak van The Beatles werd ik net zo verrast door hun muziek als de mensen toen.
 
Nog weer dertig jaar later en ik ben nog steeds gefascineerd door de Fab Four, blijf op YouTube vaak bij filmpjes over The Beatles hangen, heb deze week op TV de docu Eight Days a Week voor de derde keer gezien en sneup nog regelmatig in het boek The Beatles Recording Sessions van Mark Lewisohn, waarin ik nog steeds nieuwe dingen ontdek (Paul speelt de gitaarsolo op Taxman!). Een levenslange fascinatie die begon met de verzamelaar om de liedjes voor de gitaarles beter te leren kennen.
 
Niet dat het hielp met gitaarspelen. De LP veranderde niks aan mijn herseninhoud en talent en ik speel nog steeds heel gebrekkig gitaar.

Gelukkig zijn we tegenwoordig niet meer afhankelijk van FM frequenties om naar radio te kunnen luisteren. Daardoor kan het lijstje favoriete radiostations er nu als volgt uit zien:
 
1. Kink - internetradio met alle goeie indiemuziek, bekende hits en nieuw werk, al moeten ze oppassen niet teveel Amerikaans zwaar gitaarwerk (Tool, Linkin Park, Foo Fighters) uit te zenden. Verder iets te vaak Red Hot Chili Peppers

2. Studio Brussel (StuBru) – internetradio From Brussels With Love, want in Belgie wordt ontegenzeglijk de beste indiemuziek gemaakt. Zender zwemt helaas de fuik van de Vlaamse hiphop in, maar ieder hiphopnummer dat gedraaid wordt, voorkomt dat de Red Hot Chili Peppers gedraaid worden, dus, allez…

3. Pinguin Radio (indie) – internetradio met altijd goeie muziek waarvoor ze niet afhankelijk zijn van hits. Ook bekend van de alternatieve ultieme lijst, de Snob 2000. Alleen iets te vaak Red Hot Chili Peppers

4. NPO Radio 2 – FM, eigenlijk alleen voor de gezelligheid ’s ochtends met Jan Willem Start Op en de Top 2000. Overigens iets te vaak Red Hot Chili Peppers

5. BBC6 Music – internetradio met goeie muziek, presentatoren die weten waar ze over praten, wat gelijk hun valkuil is: er wordt veel gepraat, wat nog altijd beter is dan de Red Hot Chili Peppers

6. Waterstad FM – FM en internetradio voor de ouwe meuk, helaas dus ook inclusief Red Hot Chili Peppers

7. Indie XL – internetradio, goeie indiemuziek maar ook hier de niet te vermijden Red Hot Chili Peppers

8. Veronica Radio – FM en internet, voor de ouwe meuk, maar de presentatoren zijn onuitstaanbaar en echt veel teveel Red Hot Chili Peppers

Eervolle vermelding voor VPRO's 3 Voor 12 Nieuwe Muziek. Niet echt radio, maar een afspeellijst op Spotify en gegarandeerd de enige plek zonder Red Hot Chili Peppers

​​Het is niet politiek correct, je mag het tegenwoordig eigenlijk niet meer zeggen en er rust een zwaar taboe op, maar vroeger was alles gewoon beter. Echt wel. Aantoonbaar ook. Neem nou de radio.
 
Voor de ontwikkeling van mijn muzieksmaak was 1981 een revolutionair jaar. In het begin van het jaar kreeg ik voor mijn verjaardag een wekkerradio. Ongebruikelijk: deze had niet rode, maar groene cijfers waar ik gefascineerd naar kon turen. Er ging een licht hypnotiserend effect van uit.
 
Eerst luisterde ik naar de muziek die mijn moeder beneden ook vaak op had staan. Raad een Lied of Niet van Willy Walden en Åse Rasmussen, Will Wil Wel met Will Luikinga of de Nederlandstalige top 10 van de TROS, dat werd gepresenteerd door André van Duin. Hij maakte op zaterdagochtend nog een ander programma, de Dik Voormekaar Show dat ik alleen kende van de televisie. Hoewel de show natuurlijk een hoog lach-of-ik-schietgehalte had (‘Ome Harry, ik heb al geplast….’) was het echt goeie radio, omdat het op een gekke manier overtuigend was. De typetjes hadden allemaal hun eigen ontregelende rol. De wanhoop van Dik Voormekaar die tegen de klippen op moeite bleef doen om een redelijk radioprogramma te maken, leek zo oprecht dat ik vaak echt met hem te doen had.

Op zondagochtend was er de Ko de Boswachtershow. Ko, die vanuit zijn boswachtershut in het Bosbessenbos zat te keuvelen over de natuur, verhalen vertelde, een heuse nieuwsrubriek had (‘Dieren in het Nieuws’) en brieven van kinderen beantwoordde die postbode Anton Gleuf bij hem langsbracht. Informatief, soms melig, maar altijd vrolijk en het duurde net iets te lang, want ik moest op tijd in de kerk zitten, waardoor ik nooit het einde van het programma kon afluisteren.
 
In 1981 leerde ik de popmuziek met name kennen via de hitparades. Er waren in die tijd drie. Mijn favoriet was de Nationale Hitparade (‘We draaien de platen helemaal!’) op woensdagmiddag. Op vrijdagmiddag de Veronica Top 40 en op zondagmiddag de Tros Top 50. Ieder nummer voelde als een enorme ontdekking: het sferische Ghost Town van de Specials, het sexy Physical van Olivia Newton-John, het vervreemdende Oh Superman van Laurie Anderson, het vrolijke Why do 

Het was op dat moment het enige horizontaal geprogrammeerde radioprogramma (‘Iedere maandag tot en met zaterdag, de… Avond- Avond- Avondspits’) en iedere avond was het spannend of we op tijd klaar waren met eten zodat ik om zes uur klaar kon zitten om de opening van het programma – altijd een spitsvondig commentaar van Frits Spits op een nieuwsitem - te kunnen horen.
 
Het radioprogramma met de hoogste ‘production-value’, het programma waar het meeste werk in leek te zitten, was Het Weeshuis van de Hits (‘1972: Rod Stewart bij Dokkum vermoord’) van Peter van Bruggen met het lieve, beroemde, poëtische, hilarische weesjongetje Morrison (‘ik ga gaten graven, want waar gaten zijn, is hoop’). Van Bruggen was meester in het creëren van de illusie dat je naar veel meer luisterde dan een DJ in een studio. Er was een weeshuis, er zat een klein blond jongetje met een giga-zonnebril, er waren platen en humor en samen leverde dat een soort hoorspel voor popliefhebbers op. Voorbeeldje van het geknutsel van Peter van Bruggen was het interview met George Harrison dat het Weeshuis ooit uitzond alsof de Beatleslegende naar de KRO-studio in Hilversum was gekomen. Voor een goede luisteraar was het duidelijk dat Van Bruggen een reeds bestaand interview had gebruikt, maar hij had de oorspronkelijke vragen eruit geknipt en ze daarna zelf ingesproken. 
 
Eervolle vermelding krijgt ook Ronflonflon met Jacques Plafond. Wat ik me nu realiseer is dat dat eigenlijk een soort Dik Voormekaarshow voor volwassenen was: de serieuze programmamaker Jacques Plafond wiens programma iedere keer in chaos eindigde. Ook hier ontregelende typetjes als dichteres Wilhelmia Kuttje, Jaap Knasterhuis en Jan Vos, hoewel hij er zelf op typische Wim T. Schipperswijze de belangrijkste oorzaak van was dat het programma ontspoorde.
 
Halverwege de jaren tachtig introduceerden Adam Curry en Jeroen van Inkel het Amerikaanse format voor popradioprogramma’s: slap geouwehoer met melige humor en veel hits (en de Mini-mix van Ben Liebrand). Genieten voor een puber. In die tijd voelde Curry & Van Inkel aan als revolutionair. Er gebeurde iets waardoor al die andere popradio wat belegen begon te klinken. Ineens waren mannen als Lex Harding, Frits Spits en Henk Westbroek van een heel andere generatie.
 
Terugkijkend denk ik echter wel dat Curry & Van Inkel echter het begin van het einde was, hoe leuk het ook was. Steeds meer radioporgramma’s bestonden uit melig geouwehoer en simpele spelletjes en DJ’s werden verkapte stand-up-comedians (en vaak niet de beste). Net als een gebakje met je verjaardag leuk is, maar alle dagen gebak obesitas oplevert, werd de radio moddervet van DJ’s die net niet de persoonlijkheid en het gevoel voor humor hadden die Curry & Van Inkel zo speciaal maakten. Het hielp trouwens ook niet dat er vaste voedertijden (horizontale programmering) werd ingevoerd en het accent steeds meer verschoof van hartig (rock) naar zoet (pop).
 
In de jaren negentig heb ik dan ook weinig naar de radio geluisterd. Radio 2 kreeg me met de Top 2000 weer te pakken, maar na een paar jaar koos ik toch weer voor 3FM om bij te blijven met de nieuwe muziek. Ik was blij toen de kabelboer besloot het fantastische Studio Brussel te gaan doorgeven, want uiteindelijk ben ik nu echt wel te oud voor 3FM. Desalniettemin leverde 3FM met Serious Request en het Glazen Huis de beste radio van de afgelopen drie decennia op.

Het Glazen Huis in Leeuwarden (2013) met in de verte Bastille

​Al die oude radioprogramma’s als Het Weeshuis van de Hits, De Avondspits en Ronflonflon – zelfs Raad een Lied of Niet – hadden één ding gemeen: ze trokken je naar de radio toe. De makers leken hun programma voor jou en jou alleen te maken en vroegen je te luisteren, echt te luisteren, want ze hadden hun best gedaan dingen in elkaar te draaien, te knutselen met bandrecorders en hun kennis van en liefde voor muziek. En zo maken ze ze niet meer, tegenwoordig. Waarmee maar is aangetoond dat vroeger alles beter was.
 
In ieder geval de radio.

In mijn kindertijd – zeg, jaren zeventig – hadden we niet veel interessante muziek in huis. Mijn vader luisterde naar klassieke muziek (Bach, koormuziek en walsen van Johan Strauss) en mijn moeder luisterde naar middle of the road op de radio en had een paar LP’s van Gert & Hermien (‘Vissers van de mensen, maak ik u, sprak de heer’). Hooguit via Toppop had ik een idee dat er meer moest zijn, daar buiten, in de grote mensen wereld. Ik herinner me gefascineerd te kijken naar de tekenfilm bij Love is All van Roger Glover en ook het optreden van Queen in de Toppopstudio met Killer Queen maakte grote, blijvende indruk.

Ergens in de tweede helft van de jaren zeventig kocht mijn moeder een serie van vier musicassettes met muziek die in de buurt van popmuziek kwam. Vier greatest hits cassettes van ABBA, George Baker Selection, Simon & Garfunkel en de beste Country & Western hits. Omdat het de enige popmuziek in huis was, heb ik de cassettes stuk geluisterd.
 
Het leverde me het volgende op:
1) als puber ontkende ik natuurlijk hartgrondig van ABBA te houden, maar eerlijk is eerlijk, na Lennon & McCartney zijn Andersson & Ulvaeus de beste popcomponisten ooit;
2) George Baker schreef de beste openingszin in een intro van een popsong ooit in Dear Ann;
3) ik kan geen nummer van Simon & Garfunkel horen zonder de tweede stem mee te zingen, fluiten of neuriën;
4) een guilty pleasure, een brok in mijn keel iedere keer als ik Tie a Yellow Ribbon of The Most Beautiful Girl hoor.

Dit was de enige popmuziek tot ik op mijn elfde verjaardag een eigen wekkerradio kreeg en rond dezelfde tijd The Beatles ontdekte. Eerst luisterde ik nog naar Raad een Lied of Niet van Willy Walden en Åse Rasmussen (dat was nog eens slow-radio) omdat mijn moeder daar altijd al naar luisterde en zelfs Lieve Bella Beer van Ron Brandsteder leuk vond (in my defence, ik was elf!), omdat ik dat kende van de Showbizzquiz op televisie. Gelukkig ontdekte ik al gauw Radio 3. De echte popmuziek begon voor mij met Ghost Town van The Specials.
 
Van ABBA en Simon & Garfunkel kocht ik in de loop van de tijd (verzamel)albums. Halverwege de jaren negentig vond ik een verzamelalbum van George Baker voor tien gulden bij de V&D. Thuis gekomen hoorde ik (en las in het boekje) dat dit niet de oorspronkelijke opnames waren, maar allemaal nagespeelde en nagezongen opnames waren van een George Baker sound-alike. Het was op zich een gênante vertoning toen ik – volwassen kerel - de CD terugbracht naar de V&D en mijn beklag deed dat ik de echte George Baker wilde hebben. De verkoper ontkende eerst nog dat dit een fake-George Baker was, maar ik hield voet bij stuk. Dit was een hoogst principiële kwestie. Ik vertelde hem dat ik héél goed wist hoe George Baker echt klonk en dat ik hier geen genoegen mee nam en bereid was de vijf euro duurdere echte CD te kopen die ook in de bakken stond.
 
Dat was prima
 
Ik was erg verrast toen bleek dat mijn broer de vier cassettes nog bleek te hebben. Voor de lol heb ik de cassettes op Spotify gereconstrueerd:
ABBA Super Hits
16 Country & Western Power
16 Simon & Garfunkel Hits
A Selection of George Baker Hits
 
Dat ik blijkbaar heel goed wist hoe George Baker klonk, bleek toen mijn broer me vertelde dat alle vier cassettes niet oorspronkelijke uitgaven van de muziek bevatten, maar allemaal nagespeelde en nagezongen opnames….

Welcome the Village, justerjûn, mei Marble Sounds (ynteressant, mar kinne noch oan harren poadiumpresintaasje wurkje), mei Fanfarlo (ferrassing, der wol ik wolris mear fan hearre), Patchanka (leuke, enerzjieke punkskarock), en headliner Balthazar: gewoan briljant!

Hy wie yn de krante oankundige as in ‘soullegende’, mar de namme Womack sei mei eins net safolle, net oars as dat syn broer krekt in grutte hit hân hie mei ‘Teardrops’. Ik gie nei it konsert yn Ljouwert, yn de Bouhof fan de NHL, of all places. Earlik sein, ik wit der net safolle mear fan. It wie in goed konsert, mar ast de muzyk net kinst en alles foar it earst hearst, mist dochs in soad. Ik gie nei hûs mei it idee in legende oan it wurk sjoen te hawwen, sunder goed te witten... wêrom’t de man no krekt legendarysk wie.

Jierren letter wurke Bobby Womack mei Damon Albarn, it grutste muzikale sjeny fan dit momint, op it album Plastic Beach fan Gorillaz. Dat wie foar my it momint om dochs mar ris wat muzyk fan de man, in ‘Best of’ album, te keapjen, al hâld ik eins hielendal net safolle fan soul. No begryp ik dan einliks wat der sa legendarysk oan de man wie. Soul sûnder ‘opsmuk’, net allinnich foar de leafhawwers fan soul, mar ek foar oaren. Ek foar my.
​
‘Stylo’ mei Gorillaz soe syn lêste hit wurde. Albarn produsearre noch in knap leste album foar him. Hjoed is er ferstoarn. De ein fan in legende. Sa fielt it foar my wol.