Het viel nog niet mee. Hij zei dat de sjaal een beetje te klein was. Ik antwoordde dat mijn hoofd te groot was. Niet een heel beste grap, maar we konden er samen even goed om lachen.

Dat was het moment dat ik me realiseerde dat de honderdduizend mensen in deze demonstratie misschien de grootste solidariteitsbetuiging van Nederlanders met een andere bevolkingsgroep ooit geweest zal zijn. Dat heeft Wilders dan toch maar mooi voor elkaar gekregen...

​De demonstratie was indrukwekkend. Ik kan het niet anders zeggen. Mensen met een activistisch uiterlijk, vrouwen met hoofddoeken, burgerlijke typetjes van je je afvroeg of ze ooit eerder hadden gelopen. Van een aantal van hen maakte ik portretjes 'in de rode lijn'. 

Het heeft het bombarderen van Gaza ook gister niet doen stoppen, maar ik hoop wel dat we misschien de publieke opinie en wie weet de politieke opinie hebben doen opschuiven.

Ik vond hem altijd een politicus die met open vizier werkte en als burgemeester en commissaris is hij rolvast. Zijn zorgen zijn oprecht, zijn woorden zorgvuldig afgewogen. Een goede luisteraar/lezer begrijpt echter prima met welke urgentie dit gezegd wordt.
​
Als bijlage heb ik het hier document met de volledige toespraak (in het Fries) geplaatst, hieronder enkele van de naar mijn mening belangrijkste passages.   

"Er is oorlog op ons continent en onze democratische rechtsstaat, onze vrijheden, staan onder druk. Opnieuw zijn er autoritaire leiders in de wereld die claimen de wil van het volk te vertegenwoordigen. Opnieuw worden pijlers van de democratische rechtsstaat ondermijnd, zoals persvrijheid. Opnieuw wordt er gezocht naar zondebokken en is er vijandigheid tegenover mensen van buiten en minderheden, zoals transgenders en homoseksuelen."

"De kern van een democratie is het beschermen van minderheden. De democratie is een kwetsbaar systeem en niet zo vanzelfsprekend is als wij misschien wel denken. Democratie is niet de helft plus één... "

Vandaag heb ik met mijn dochter onze eigen kleine herdenking van de Holocaust gedaan. We bekeken de nieuwe 'stroffelstiennen' (Stolpersteinen) in de oude Joodse buurt in Leeuwarden en we bezochten het monument bij de Joodse School. 

Ik doe liever dit dan de officiële Dodenherdenking van 4 mei. Die is voor mij besmet geraakt. De parallellen tussen 1933-45 en nu, nog geen 100 jaar later zijn angstaanjagend. De vrijheid van meningsuiting werd toen en wordt nu onderdrukt, politici predikten toen en prediken nu ongegeneerd haat tegen bevolkingsgroepen en de rechtsstaat werd toen en wordt nu ten dienste van de machthebbers ingezet.

​De machthebbers van toen die ons land beztten, de machthebbers van nu die we (min of meer ) democratisch in het zadel hebben geholpen. De Dodenherdenking voelt bevuild met deze regering.

Maar ook het herdenken van de slachtoffers van de Jodenvervolging is besmet geraakt. Tachtig jaar naoorlogse geschiedenis is voorbij gevlogen en de staat Israël is in een oogwenk van veilige haven een wreker geworden die een orgie van geweld over Gaza uitstortte. Veel van de moordende soldaten van het IDF moeten toch nazaat zijn van slachtoffers van de Holocaust!? Hoe kan dat toch? Hoe kún je? Het past niet in mijn hoofd, ik krijg die eindjes niet bij elkaar geknoopt.

Toch laat ik me de herdenking van de Holocaustslachtoffers niet afnemen. Ik ben blij en trots dat mijn dochter er zoveel interesse voor toont en daarom vandaag onze eigen, bescheiden herdenking. En als we het grote, het onbevattelijke weer klein maken, begrijp ik weer waar het om gaat. Het gaat om Abraham Broekhuijsen die van de haatpredikers van toen niet van zijn oude dag mocht genieten.

Wat zou hij van de wereld van vandaag de dag gevonden hebben?

Gister liep ik mee in de grote demonstratie tegen racisme en fascisme. Hoewel het een optocht werd waar jong en oud in meeliepen, bleek ik bij thuiskomst wat portretjes betreft toch een duidelijke voorkeur te hebben voor een specifieke leeftijdscategorie.

​Allemaal mooie mensen, maar de dame in het midden is stiekem mijn favoriet. Ik heb tien minuutjes met haar samen gelopen na het maken van de foto. Een lieve, betrokken vrouw die een beetje overweldigd leek door alle aardige mensen in de optocht. Tegelijk is dat wel het punt: mensen die tegen racisme en fascisme ageren, zijn altijd leuke, lieve, aardige mensen.

​En we zij met meer...

​Zie ook Foto

Morgen de grote anti-fascisme demonstratie in Amsterdam. De Leeuwarder Courant wilde weten waarom ik ga.
​
Niet om mezelf, maar ik vind dat de vier portretten samen een mooi, uitgesproken palet vormen van heel verschillende beweegredenen, maar dat je bij ons alle vier ook een vergelijkbare houding van oprechte verontwaardiging en ingehouden boosheid ziet en dat vind ik mooi aan het artikel.

​Dit is de winnares van de Els Veder-Smit Prijs 2025: Afrah Abdullah! Nu is ze gemeenteraadslid in Leeuwarden, maar haar leven begon in Somalië. Een land, verscheurd door burgeroorlog en waar voor vrouwenrechten – hoe zullen we dat eens voorzichtig zeggen – weinig ruimte was.

Afrah kwam op haar veertiende naar Nederland. Hier heeft ze zich ontwikkeld tot een specialist in interculturele communicatie en werkt als sociaal-pedagogisch medewerker. Daarmee is ze een bruggenbouwer tussen de culturen in Friesland geworden.

​Afrah ondersteunt al jarenlang andere migranten- en vluchtelingenvrouwen bij het vinden van hun plek in Friesland en de activiteiten die zij ontplooien. Gewoon, door ze aan te moedigen, ze de weg te wijzen en voor valkuilen te behoeden.
Daar bleef het niet bij, ze is politiek actief geworden en is nu gemeenteraadslid in Leeuwarden. Ze heeft haar portefeuille zorgvuldig gekozen: werk & inkomen, armoede & schuldhulp, vluchtelingen & integratie en veel meer. 

Iemand die zich in moeilijke omstandigheden, in een vreemd en vaak vijandig land, zo weet te ontwikkelen en waarden als rechtvaardigheid en inclusie als leidraad hoog houdt, dát is voor mij de echte winnares van de Els Veder-Smit Prijs. 
​
Niet een geprivilegieerde dame die als gedeputeerde het hijsen van de Regenboogvlag tegenwerkte en van een partij die zonder scrupules bezuinigt op ontwikkelingssamenwerking en Wilders zijn ‘strengste asielbeleid ooit’ gunt. Twee maatregelen waarmee bijvoorbeeld de vrouwen van nu in Somalië, aan hun lot worden over gelaten.​

Een uitgebreide biografie van Afrah is te vinden bij Pharos​

​Vorige week was er een aanvaring tussen mijn huis en een Turkse tortel. Hij of zij leefde nog en lag suf in de tuin. Ik belde na een tijdje de dierenambulance en die zouden wel even iemand sturen. Na een uurtje werd de duif netjes opgehaald door een vriendelijke meneer en dat was dat.

Op social mediaplatform Mastodon plaatste ik daarna een berichtje dat wachten op een dierenambulance zo lang duurt als je met een zielig vogeltje zit. Iemand reageerde met een opmerking in de trant van ‘als voor mensen de ambulance maar wel snel komt’. Ik wilde daar gevat op reageren met de opmerking dat er meer mensen zijn dan tortels, inderdaad om – niet serieus, maar toch - te impliceren dat er iets scheef zit in het verschil tussen de aanrijdtijden voor mensen en dieren.

Terwijl ik dat schreef vroeg ik me af hoeveel tortelduiven er eigenlijk in Nederland zijn en haalde op Wikipedia deze cijfers op:
1985: 35.000 tot 50.000 broedparen
2000: 10.000 tot 12.000
2018: 1200 tot 1400

HET GAAT DUS HELEMAAL NIET GOED MET DE TORTELDUIVEN!!!

Voor de vergelijking – niet serieus, maar toch – wilde ik dat aantal tortels toch wel even afzetten tegen gegevens over De Mens en ik vond bij het CBS dat er in 2023 maar liefst 2,6 miljoen broedparen in Nederland waren.

Er stond trouwens ‘meerpersoonshuishoudens met thuiswonende kinderen’.

Maar in de afgelopen twintig jaar is het aantal gezinnen met kinderen ook nog eens toegenomen met bijna 130.000! Die toename alleen al is groter dan het aantal broedparen Turkse Tortels ooit geweest is! Veel groter! En ze nemen ook meer ruimte in en gebruiken meer energie en vervuilen ook meer dan tortels.

Veel meer!

En ik vind eigenlijk een uurtje wachten op de dierenambulance niet onredelijk, maar niemand kan ontkennen dat er iets scheef gaat. Het gaat niet goed met de tortels en met de mens gaat het zo goed dat ze hun eigen habitat leegvreten en het klimaat verkloten. Een gewond mens redden we echter binnen een kwartier, maar de bedreigde tortel kan wel een uurtje wachten.

Wil ik dan dat de mensenambulance voortaan z’n tijd neemt om een gewond of ziek mens op te halen? Nee, ik was blij dat ze binnen 15 minuten voor de deur stonden, die keer dat ik met toeters en bellen naar het ziekenhuis moest worden vervoerd en dat gun ik een ander ook.

Wil ik dan dat dierenambulances voortaan met blauwe zwaailichten en loeiende sirenes op geblutste snavels, geknakte vleugels en lamme pootjes afgaat?

Ja. Eigenlijk wel, ja.

​Sinds een aantal maanden kom ik geregeld bij het Netwerkcentrum Leeuwarden. Een verschrikkelijk rommelige plek in het slooprijpe Cambuurstadion in Leeuwarden-Oost. Een plek waar mensen uit de rafelranden van de samenleving zich verzamelen. 

Sommigen komen naar 'De Klomp' eenvoudigweg omdat ze eenzaam zijn en ook eens met anderen een kop koffie willen drinken. Anderen zijn actief als vrijwilliger omdat het hebben van activiteiten voor regelmaat en een voldaan gevoel aan het eind van de dag zorgt. Hoe dan ook, het zijn allemaal kleurrijke mensen, velen van hen met meer levenservaring in hun pink dan ik in mijn hele lijf. Ik ben met ze gaan praten. Met een microfoon erbij. Een podcast. 

Klompcast, zeggen wij.

Ik praatte bijvoorbeeld met Dominique. Haar hele leven is ze al een buitenbeentje. Verslaving, suïcideplannen, slechte relaties... genoeg ellende voor meerdere levens, maar het gaat goed met haar. De rol die het Netwerkcentrum voor haar gespeeld heeft, legt ze uit in het eerste deel van de nieuwe serie 'Het Geheim van het Netwerkcentrum'

Het was een bijzonder gesprek dat ik gister met een Amerikaan had, onder toeziend oog van (het standbeeld van) Anne Frank. Dat kwam zo: mijn dochter S. is al haar hele leven geïnteresseerd in de geschiedenis van Anne Frank. We zijn lang geleden met haar in Het Achterhuis geweest, hebben Westerbork en Bergen-Belsen bezocht en reden ooit in Duitsland een eindje om, om het huis van de familie Frank in Frankfurt te kunnen zien. Gister waren we aan het Merwedeplein, waar Anne en haar familie woonden na de vlucht uit Duitsland en voor het onderduiken in Het Achterhuis.

​Ik herpakte me en vroeg hem voorzichtig wat hem dan was opgedrongen door Obama. Direct viel het W-woord, want het ging om om al die "woke-business, of people not wanting to identify as male or female and they want an X in their passport! Obama was wrong to force that upon us."

Nog steeds voorzichtig - ik heb al gauw het idee dat ik me in Nederland als gastheer moet opstellen tegenover buitenlandse toeristen - stelde ik op vragende toon dat het hém toch nooit was opgedrongen om een X in zijn paspoort te plaatsen!? Het gaat toch om de mensen die moeite hebben zich als het één of de ander te identificeren?

Ik moest dat anders zien. Het was volgens hem precies zoals Judge Ginsberg had gezegd: als de pendule te ver doorslaat naar de ene kant, zal ie ook ver doorslaan naar de andere kant en zo waren ze aan Trump gekomen.
Ik legde hem uit hoe relatief dat allemaal was: "Obama would be considered to be a right-wing politician in Europe. From our point of view there are no real left-wing politics in the US."

Hij keek me weer verbaasd aan: "Really?"

​Ik had geen zin meer. Ik draaide me om naar zijn vrouw en zei "you keep teaching those kids over there about Anne Frank, please. It's important" en met mijn dochter liep ik naar het standbeeld en zette haar er mee op de foto.