Otterweg, Oosterzee
Jogchum van der Pal & Lamkje de vriesJogchum van der Pal - arbeider (1909-1917), (vanaf 1941) winkelier
* 26 mei 1890, Terwispel + 9 december 1944, Echten 
Klompen en manufacturenOp 4 oktober 1909 kreeg de toen 19-jarige Jogchum, een jongeman van 1 meter 69 die bij zijn ouders op het boerenbedrijf in Oosterzee woonde, vrijstelling van de militaire dienstplicht, waarschijnlijk wegens longemfyseem.
Al kort na het huwelijk van Jogchum en Lamkje in juni, wordt in december oudste zoon Jelke geboren. Het boek 'Leven en werken in het Bantega van vroeger van T. van der Meer is een belangrijke bron voor het beschrijven van Jogchum en Lamkje. Zij beschrijft hoe vader Jelke aan het begin van de twintigste eeuw (het moet 1907 geweest zijn) een boerderij kocht aan de Otterweg bij Echtenerpolder, het latere Bantega. Na hun trouwen trokken Jogchum en Lamkje bij zijn ouders in en na het overlijden van Jelke in 1918, nam Jogchum de boerderij over.
Van der Meer schrijft dat Jogchum niet geschikt was voor het zware boerenwerk (dat zal te maken hebben met zijn longemfyseem). De boerderij werd verkocht en Jogchum en Lamkje gingen met hun kinderen Jelke (1915) en Hendrikje (Hinke, 1917) in een nieuwbouwwoning in het dorp zelf wonen. In dat huis begonnen ze een winkel in klompen en kruidenierswaren. Jogchum ging op pad om te venten, Lamkje stond thuis in de winkel. Volgens Van der Meer stonden de klompen op de overloop en de andere winkelwaar stond in de hal en de woonkamer uitgestald.
Toen Jogchum steeds zieker werd, was er dan ook geen plek in het huis voor hem om te liggen. Eerst was hij welkom bij de buren, later werd hij achter huis verpleegd in een tent van het Groene Kruis. Firma Leenes De leveranciers waren Leenes uit Heerenveen en Zwart uit Lemmer. Van Zwart is weinig te vinden. Leenes was een grossier in het Helomahuis, één van de voornaamste panden in Heerenveen (Van Harenspad 50). De zaak bestond in ieder geval twee generaties lang, waarschijnlijk eerst als Firma H.B. (Harmen Bernardus) Leenes en Zonen, grossier in suikerwerken, banket en aanverwante artikelen te Heerenveen. Zijn zoon Theodorus profileerde zich als koopman/handelaar in vetwaren, suikerwerken en koloniale waren. Leenes kondigde de komst van de vertegenwoordigers aan met kaarten die in eigen beheer werden gedrukt (zie afbeelding). Het bedrijf bezat een van de eerste (vracht)auto's in Fryslân. Na Jelke en Hinke kwamen er in die tijd nog meer kinderen: Auke (1919), Jantsje, Bouke.
In 1927 lieten Jogchum en Lamkje een nieuwe winkel bouwen aan de Middenweg. Daar zat een oude fietsmakerij van de gebroeders Bakker. Zij bouwden een huis tegen de oude werkplaats en in de werkplaats kwam de winkel (zie foto). NB: zowel op de deur van de opslag naast de winkel als op de vrachtauto van firma Leenes wordt reclame gemaakt voor Pleines zeep. Ook op deze plek werden nog weer kinderen geboren: Betsje, Sytske en Jan. Jogchum bleef kampen met zijn gezondheid. Tijdens de oorlogsjaren sprongen de oudste kinderen al bij in de zaak. Jogchum overleed op 9 december 1944. Hij was toen 54 jaar oud.
Oudste zoon Jelke begon met zijn vrouw Jantje Slof een winkel in Lemmer. Lamkje ging met hen mee en zoon Auke (pake) nam de winkel in Nieuw-Echten over. In 1953 emigreerden Jelke en Jantje naar Australië en ging Lamkje terug naar het tot Bantega omgedoopte dorp. Lamkje is op 4 januari 1983 overleden. Zij woonde toen in Heerenveen bij haar dochter Sytske en haar man Jan Hoeksma. << Jelke van der Pal Jogchum van der Pal Auke van der Pal >>
|
Woonplaatsen
|
Jogchum (jeugd)
1890 Terwispel 1909 Oosterzee Lamkje (jeugd) 1893 Oosterzee Jogchum en Lamkje samen
1915 Oosterzee 1919 Oosterzee 1943 Echten 1944 Echten Lamkje (weduwe)
1945 Echten 1983 Heerenveen NB: ik vermoed dat wat hierboven 'Oosterzee' wordt genoemd de otterweg is en wat 'Echten' heet, de Middenweg is die beide bij het huidige Bantega horen
|
LiteratuurLeven en werken in het Bantega van vroeger - R. van der Meer -Snijder (onbekend)
|
Zie ook: |
