Ier en betiid – it wie eins noch nacht - wie ik stikem de tinte út slûpt om frou en bern net wekker te meitsjen. By it ljocht fan in bûselamp yn it tsjuster fan de nacht, hie’k de kuier van tsien minuten nei it klif makke. Ik woe it ljocht fan de opkommende sinne op it wite kryt fan it klif fange, ik tocht dat it bysûndere plaatsjes opleverje kinne soe. Dêrby kaam dat ik in plakje fûn hie dat efter in stek wie, in plak, gefaarlik tichtby de râne fan it klif dêr’t it publyk net komme mocht. Soe ik dat moarns sa betiid dwaan, dan wiene der grif noch gjin boskwachters om my fuort te stjoeren. Yndied, it wie sa betiid dat ik yn de bosk net ien tsjinkaam. Oerdeis stroffelet men dêr oer de toeristen. Wat in genot, sa allinnich op sa’n moai plak, yn de natuur, op syk nei wat nei alle gedachten, de moaiste foto’s fan ús fakânsje wurde soene.
Ik kaam oan de ein fan it boskpaad by it stek en soe der oerhinne klauterje, doe’t ik even kjel waard: op de râne, boppe oan it klif, op it plakje dat ik útsocht hie om myn foto’s te meitsjen, siet in man. Hy hie ek in fototastel by him en hie blykber deselde gedachte hân oer it meitsjen fan moaie foto’s fan it klif yn it iere moarsnljocht. Tafallich. Bytsje nuver ek wol, mar hawar, der wie plak genôch foar twa fotografen om harren plaatsjes te sjitten, dat ik kuchte in kear om de man dy’t mei de rêge nei my ta siet, net skrikke te litten en sei freonlik “goodmorning”. De man draaide him om en groete like freonlik werom. Yn de sechstich, oan syn aksint te hearren en oan syn klean te sjen gjin Nederlanner. Wylst ik in yn in gewoane spikerbroek en t-shirt rûn, hawwe Skandinaavjers dy’t mei fakânsje binne al gau outdoor-klean oan: elk kuierke is foar harren in survivaltocht. De lins op syn kamera wie krekt wat grutter as mines en hy hie in tas meinommen mei syn moarnsbrochje. Tûk. Dêr hie ik net oan tocht, wylst ik hjir dochs wol in skoft sitte soe. Wat te drinken hie ek net ferkeard west. “I see you’ve had the same idea as me: shooting some pictures of the cliff in the early morninglight?” “Ja”, sei de man, “it is very beautiful in the early morning.” Hy hie gjin beswier tsjin selskip. It begûn te skimerjen. Earst wie it twiljocht noch fiersten te grau. Stilswijend sieten wy neist inoar, elk makke sa no en dan in foto. Sein waard der net in soad. Hy wie in Deen fan Aalborg, hjir mei fakânsje. Fansels. Sa stadich oan kaam der mear ljocht. De see waard blauwer, de beammen griener en de rotsen witer. Wy makken hieltyd mear foto’s. Hy skode noch in eintsje op, noch fierder nei de râne ta. No sieten wy al op ferbean, want gefaarlik terrein, mar hy siet no eins wat al te tichtby de râne nei myn sin. Soe der no wat grûn ôfbrokkelje, dan is it oer, dan falt er sa’n hûndert meter nei ûnderen. En dat wie it moment fan it idee. It idee om de man in lyts triuwke te jaan. In opwâling. Net ien dy’t der fan witte soe dat ik dat dien haw. Hy sels soe it net neifertelle kinne, der wie grif noch net ien op it strân en soe dat al sa wêze dan soe men my net sjen kinne. De wierskynlikens fan in ûngemak soe sa grut wêze dat net ien oan opset tinke soe. Soe ik syn tas mei kameraspultsjes stean litte, syn portemonnee yn ‘e bûse litte, dan wie it ommers ek gjin rôf. Wat makket it út? In heal oerke lyn hie ik gjin aan fan it bestean fan dizze man, wat soe der feroarje as er der net mear wêze soe? In lyts triuwke. Gewoan, omdat it kin. It soe foar my ommers gjin konsekwinsjes hawwe. De minsken fan de ambulanse of de plysje, de boskwachters, net ien soe der fan op de hichte wêze, sels myn frou en bern net, dat ik it dien haw. Foar bûtensteanders soe ik net in faktor wêze yn dizze needlottige saak. Ik wie noch in beukerke. Wy wennen yn Ljouwert, trije heech. Gjin lift, tusken de trije ferdjippings wol seis treppen. Tusken elke boulaach in trep nei in oergong en noch in trep de oare kant op nei in oergong mei de twa doarren fan de apparteminten. Der wie romte tuske de treppen troch. Fan de tredde koest sa nei ûnderen sjen. Ik foel tusken de treppen troch nei ûnder, seach de balustraden oan my my foarbyfleanen en de reade tegeltsjes ûnder kamen hurd op my ôf. Op it momint dat ik de grûn reitsje soe, waard ik mei in skok wekker en siet rjochtop yn bêd. De nachtmerje wie der sa faak dat ik der letter net iens mear oerstjoer fan rekke. Nei de ferhuzing nei in rychjeshûs is de rotdream ferdwûn.
Ik rûn troch de bosk werom nei de camping. It like as wie de weromreis langer as de kuier der hinne. Folle langer. Ferskate ûnderdielen fan ‘it idee’ hie’k fansels net úttocht, niiskrekt op it klif. It part fan de weromreis troch de bosk, bygelyks. Ik moast mysels der ta twingje net te hurd te rinnen, want dat soe opfalle, soe ik oare minsken tsjinkomme. De kans wie lyts, mar dochs. Yn in plysje-ûndersyk soe soks op tafel komme kinne: “Nee, ynspekteur, fan de deade fotograaf hawwe wy neat sjoen, mar der wie om dy tiid hinne wol in man mei in burd dy’t ek mei in fototastel troch de bosk rûn”. Net oan tocht, ferdomme. Likemin oan de camping. Dêr moast aanst ek net ien my sjen, want dat soe dochs opfalle. Sa betiid yn ‘e klean mei in grutte kamera oer de camping rinne. De earsten binne no nei alle gedachten wol ûnderweis nei de hokken om te moarnspiskjen. Ik kaam net ien tsjin yn de bosk of op de camping en twa oeren letter siet de hiele famylje oan it brochje, doe’t wy de sirenes fan de helptsjinsten hearre koene dy’t by de camping del nei it besikerssintrum by it klif fleagen. Ik fûn dat it noch lang duorre hie ear’t men him fûn hie. De frou en bern wisten fansels net wat ik wist en seagen ferheard op. Wer in oerke letter gie it wurd oer de camping: der wie in man fan it klif fallen. It wie net dúdlik, sei ien, oft er himsels net tekoart dien hie, want dat gebeurde hjir ek in soad, by it klif. In oar wist fan net, want syn fototas wie fûn en wa makket der no noch foto’s foar’t er springe sil? Oer it generaal waard der net safolle fan makke, want in man dy’t fan it klif falt, soks komt wol faker foar. Minsken binne gauris ûnfoarsichtich, is’t net? De buorlju op de camping hiene it der in oerke oer en ik praatte wakker mei. Foar net ien wie ik in faktor yn dizze needlottige saak. No binne we wer thús. Ik, in moardner, dy’t de ôfwask docht, de bern lizze op bêd en de frou sit oan tafel efter de kompjûter. Ik bin wurch. Haw sûnt we wer thús binne noch net ien nacht hân dat ik net besocht waard troch de nachtmerje fan myn beukertyd. Ik fal wer trije ferdjippings omleech, de reade tegeltsjeflier komt wer hurd op my ôf, mar no stiet der op de earste etaazje in man dy’t foto’s makket fan myn fal. As it flitsljocht my ferblinet, wurd ik swittende wekker en ik sit wer rjochtop yn bêd, lykas fjirtich jier lyn. Dat dat komt fan myn minne died, dat begryp ik ek wol. Al hoecht it net. Ik haw op ynternet noch socht nei nijsberjochten oer it ‘ûngemak’. ‘Fotograf falder fra klift’, wie it iennichste berjocht dat ik op in lokale nijswebside fine koe. Der waard neat mear efter socht, it wie in needlottich ûnk. Best genôch. Ik moat ta rêst komme. Dizze saak hat gjin konsekwinsjes foar my. Ik tink noch in soad werom oan it momint. De man hie net al te folle lûd makke by syn fal. Hy sil de tiid net hân ha foar in skreau, ik hearde allinnich in “nnnnnggg” soarte fan lûd, as ferkrampte er, as spande er alle spieren yn syn lichem yn, yn in machteleas besykjen de swiertekrêft tsjin te wurkjen. Ik tink ek nei oer wat ik dien haw, benammen oer de tsjinstellingen: sa’n grutte died, in moard, dy’t men yn in opwâling mei in lyts triuwke útfiere kin en net ien dy’t je der dêrnei op oansprekt. Ik bin der sels wol wat grutsk op. The perfect crime, is ’t net? “Hé, dizze foto’s fan it klif ken ik net”, seit myn frou, “wannear hasto dizze foto’s makke?” Publisearre yn Ensafh nr.2, april 2016 |
Boppe op de wite kliffen fan Møn (DK) stie in stek om minsken by de râne wei te hâlden. Guon wiene der dochs oerhinne stapt om foto's te meitsjen. Ik gie ek en yndie skeat it my troch de holle joe ienfâldich it wêze soe om ien in triuw te jaan - of in triuw te krijen - en in ein oan it libben fan ien te meitsjen.
De dream is autobiografysk. |