Omdat ik al enkele recensies had gelezen, het boek ernstig gelauwerd is en ik aanbevelingen van anderen had gekregen, was ik terdege voorbereid op het lezen van Dagen van Zand als een goed boek. Toch werd ik volledig overdonderd door dit verhaal over een mij onbekende geschiedenis, in beeld gebracht met - ik weet niet hoe ik het anders moet noemen - heel intense tekeningen.

Voor wie het boek nog niet kent: een jonge fotograaf wordt door een overheidsinstantie naar Oklahoma gestuurd om de jarenlange droogte in het gebied en de gevolgen voor de bewoners daar in beeld te brengen. Langzaamaan verliest hij daar alle professionele distantie.

Allereerst ben ik onder de indruk van de historische feitenkennis van Aimée de Jongh. Het maakt dat het verhaal boven zichzelf uitstijgt, niet alleen als een accurate blik op de geschiedenis, maar ook als een waarschuwing voor de toekomst.

En dan zijn er De Momenten. Momenten die de hoofdpersoon John Clarke steeds dieper ingraven in zijn opdracht. De intense tekeningen die ik hierboven noemde. Bijvoorbeeld de eerste stofstorm (het kleurgebruik!), of het beeld van Clarke bij een dood paard en natuurlijk het moment dat de familie van Betty terugkeert van de bruiloft.

Intens.

Eén ding vraag ik me af: in de historische informatie die in het boek wordt gegeven, komt de naam van Dorothea Lange enkele malen naar voren. Zij was één van de vrouwen die foto's maakte van de droogte in het gebied. De Jongh zal haar redenen hebben, maar ik had het niet onaardig gevonden als ze voor een vrouwelijke hoofdpersoon had gekozen.

Dagen van Zand is een fantastisch voorbeeld voor andere makers, dat een graphic novel op z'n best is met een origineel verhaal. Lever je er dan ook nog zulk opmerkelijk hoogwaardige tekeningen bij, dan kun je gerust spreken van een meesterwerk.

Dagen van Zand (2021) - Aimée de Jongh

Het zuidelijke deel van Thy, op Vendsyssel, het noordelijkste deel van Jutland, heeft de hoogste grafheuveldichtheid van heel Denemarken. Een ritje van Vestervig naar Agger, van Agger naar Hurup en van Hurup door de velden naar Vestervig leverde een oogst van zo'n tien procent van alle grafheuvels in de omgeving op

Ik heb een haat/liefde verhouding met belangrijke historische plekken. Neem Lindholm Høje. Van de IJzertijd tot na het Noormannentijdperk heeft hier een nederzetting gelegen. Naast het dorp ligt een (voor die tijd) bijzonder grote begraafplaats. Eeuwenlang werden hier mensen begraven, waarvan het merendeel werd gecremeerd. Bijna 700 graven kennen we nu nog, netjes gemarkeerd met rechtopstaande stenen. De meeste graven hebben een ovale of scheepsvorm, maar ook driehoeken, vierkanten en cirkels. Ovaal en vierkant en rond voor vrouwengraven, driehoekig en scheepsvorm voor mannen.​

Door de eeuwen heen verdwenen de grafstenen onder een laag zand. In de 19e eeuw werden de stenen langzaam weer zichtbaar. Ongevoelig voor historie als de 19e-eeuwers waren, gebruikten ze stenen als fundament voor nieuwe wegen. Tot een danslerares (!) beter bleek aan te voelen wat de waarde van het gebied in het algemeen en de stenen in het bijzonder was, beter zelfs dan de heren van het Deense Nationalmuseet.
Augusta Zangenberg liet delen van het terrein op eigen kosten afgraven en vandaag de dag is het een historische topattractie.  

En dat is het 'haat' gedeelte van mijn haat/liefde verhouding met historische plekken. We worden verwelkomd in een keurig net en in een moderne architectuur gegoten (want Deens) bezoekerscentrum waar (weer) wordt uitgelegd hoe de Vikingen woonden en kralenkettinkjes van barnsteen worden verkocht. Op het terrein zelf sjokken toeristen met een Snickers in hun hand over het terrein waar zoveel verdriet is uitgestort. Tussen de bomen door is de landhonger van de stad zichtbaar.

En het is zo'n mooie plek...

Dus ga het vooral wel bezoeken, die mooie plek, maar doe het op een zondagochtend, heel vroeg, als er niemand is en de ochtendmistflarden tussen de stenen door meanderen, met je rug naar de appertementencomplexen. Wie weet hoor je nog het geween van Vikingen boven een pasgedolven graf...

Der Augensammler is een graphic novel van Frank Schmolke, gebaseerd op de gelijknamige thriller van Sebastian Fitzek. Zoals bij een degelijke politiethriller is het verhaal niet bijster interessant: seriemoordenaar, gruwelijkheden, de hoofdpersoon (in dit geval niet een politie-inspecteur, maar een oud politieman, nu krantenjournalist) kampt met een slecht huwelijk en alcohol, aanwijzingen van de moordenaar en een race tegen de klok om de laatste verdwenen slachtoffers levend te vinden. Hop!

U begrijpt: het verhaal deed me niet zoveel. Zeker niet omdat hoofdpersoon Zorbach op het juiste spoor wordt gebracht door een blinde zieneres. Kolderieke esoterische bullshit, vooral als je bedenkt dat Zorbach er zonder haar niks van gebakken had. Gecombineerd met een paar toevalligheden ('hé, we staan voor het juiste adres!') en een spannend stukje speurwerk komt niet van de grond.

Gelukkig is er de goeie vormgeving van de onzin door Schmolke. Sowieso is een verhaal dat in Berlijn speelt altijd fijn, maar Schmolke schmiert zijn pen en verf op het papier (ik mag me graag voorstellen dat graphic novels nog op papier getekend worden), met net voldoende aandacht voor details. Net genoeg. 
​
Der Augensamler (2021) - Frank Schmolke (nach dem Roman von Sebastian Fitzek)

​Vestervig op Thy, is een klein dorpje, zoals Denemarken er dertien in een dozijn heeft. Een straat, enkele zijstraten, een kleine supermarkt, een klein museum, een kleine school en een grote verzameling kleine huisjes. Het heeft toevallig wel de grootste dorpskerk van heel Scandinavië.

Ooit namelijk, in de twaalfde eeuw, had Vestervig nog een klooster met een bisschopszetel had en dus een kathedraal. De bisschop vertrok naar Børglum en Vestervig zou die klap nooit meer goed te boven komen.

Vestervigs 'claim to faim' komt uit die tijd: de legende van Liden Kirsten en prins Buris. Liden Kirsten was de zus van de toenmalige koning Valdemar I. Tijdens zijn afwezigheid (hij was op veldtocht) kreeg zij een relatie met prins Burik. Bij zijn terugkomst ontstak de koning in woede. Hij liet zijn zus onder dwang van zweepslagen zingen en dansen tot ze er dood bij neerviel. Voor Burik was hij ook niet zachtzinnig: zijn ogen werden uitgestoken en hij werd voor de rest van zijn leven opgesloten. In een vlaag van barmhartigheid liet Valdemar Burik later opsluiten in het klooster bij het graf van Liden Kirsten. Hij kreeg een ketting die net lang genoeg was om bij haar graf te kunnen komen. Na zijn dood werd hij in een graf aan haar voeten begraven.

Als we deze legende mogen geloven heeft dit laatste zich dus afgespeeld bij het toenmalige klooster, de huidige kerk van Vestervig. Nog altijd gaan bruiden na afloop van de huwelijksinzegening naar buiten en leggen het bruidsboeket op het graf van Liden Kirsten. Een traditie die is ontstaan omdat zijzelf nooit mocht trouwen en dus nooit een bruidsboeket kreeg.

Vandaag stond ik zelf aan het graf van Liden Kirsten en Prins Burik. Of het allemaal zo gebeurd is als de legende vertelt is maar de vraag. Valdemar, Liden Kirsten en Burik zijn allemaal historische figuren en Burik heeft geweigerd trouw te zweren aan Valdemar en is daarom opgesloten geweest. Maar of hij het voor elkaar gekregen heeft de 12 jaar oudere Liden Kirsten te verleiden is maar de vraag. Zij was getrouwd met de koning van Noorwegen.

Zo gaar dat wel vaker met historische figuren. Robin Hood heeft als persoon waarschijnlijk niet bestaan, maar de verhalen van meerdere historische figuren uit die tijd zijn samengevoegd tot het verhaal van Robin Hood zoals wij dat nu kennen.
Jezus was een profeet in Judea rond het begin van de jaartelling wiens leven en profetieën na zijn dood mythische proporties zijn toegeschreven.

Zeker is wel dat er een man en een vrouw uit de 12e eeuw in begraven liggen. Door de eeuwen heen zullen de dramatische verhalen van de daar begraven personen verweven zijn geraakt met de dramatische verhalen van een prins en een prinses.

​En toch kon ik het niet nalaten naar het graf te kijken en naar de kerk en me af te vragen hoe lang die ketting dan wel niet geweest moet zijn.

Vandaag zag ik voor het eerst van mijn leven een maanvis. Het Nordsøen Oceanarium in Hirtshals (Denemarken) heeft er zelfs twee rondzwemmen. 

​Ik had wel es opgezette (? Of nagemaakte?) maanvissen gezien, bijv in Ecomare,TXL, maar levend is wel heel bijzonder. ​Werkelijk, heel bijzondere dieren met een betoverende, zilverachtige glans.

Ze blijken overigens niet alleen in de Noordzee, maar eigenlijk over de hele wereld voor te komen. Aardige feitjes:

• geen enkel ander gewerveld dier legt zoveel eitjes (wel 300 miljoen per keer)
• de kleintjes hebben een totaal andere vorm (met stekeltjes)
• maanvissen worden vaak drijven op hun zijkant aangetroffen, waarschijnlijk om op te warmen in de zon (vandaar de Engelse benaming Sunfish) of om vogels de parasieten van hun lijf te laten eten

Rond Ljodberg op het schiereiland Thy ligt een groot bos-, heide- en duingebied dat wordt gedomineerd door een met grove bakstenen bekleedde vuurtoren. Opvallend verschil met de heide in Nederland: hier staan veel kleine naaldbomen die blijkbaar in Nederland wel, maar hier niet worden weggehaald.

Ljodberg Sande is - als ik het goed begrijp - een opening in de duinenrij waar de wind en de zee vrij spel hebben en waardoor er meer zand landinwaarts waait dan elders langs de kust. Het strand is te bereiken door langs een touw dat bovenop het duin aan een paal vastgeknoopt is, langs het steile (zanderige) klif af te dalen. Onderaan wordt plastic verzameld dat toeristen vinden op het strand. Zelf heb ik een gele laars bijgedragen, waar mossels zich aan hadden vastgekleefd. Ik had nog fantasieën over een voet die er misschien nog in zou kunnen zitten, maar durfde niet te kijken.