De steen

​Mijn dochter heeft een grote interesse in Anne Frank. Ze heeft veel boeken gelezen en documentaires gezien. Ik vind het daarom fijn dat ik haar ook in de gelegenheid kan stellen de plekken te bezoeken waar Anne geleefd heeft.

We waren ooit al bij het huis van de familie in Frankfurt, Het Achterhuis en in Kamp Westerbork. Uiteindelijk wilde ze dan ook de sterfplek van Anne nog bezoeken, concentratiekamp Bergen-Belsen.

Dat was er nog niet gelukt, maar vandaag hebben we de 'Gedänkstätte' bezocht.

Na de bevrijding van het kamp vonden de geallieerden zo'n 10.000 lichamen. Gevangen die waren vermoord of van ziekte en uitputting waren gestorven. Vandaag liep ik tussen de grafheuvels. Onder elke heuvel duizend lichamen.

Het gaat je verstand te boven.

De stilte op de heide waar zoveel gehuild is, vond ik heel confronterend.

​En dan het graf van Anne en Margot. Niet een echt graf, wat er met de lichamen van Anne en Margot gebeurd is, is niet bekend, maar veel families laten een gedenksteen plaatsen.

Mijn dochter plaatste een steen bij de gedenksteen voor Anne & Margot. Een steen die ze daar jaren geleden al voor had bestemd. Een Joodse traditie, vertelde ze me.

Ik vond het mooi.