The PAL/GroenLinks Diaries (2): de kwestie Annemarie Visser

Binnen de fractie stelde Annemarie Visser zich vanaf het begin enigszins als een einzelgänger op. Ze was nauwelijks geïnteresseerd in andere zaken dan milieu. Bij de verdeling van de lidmaatschappen van de commissies wilden we in duo’s werken. André Roekiman en Symone de Bruin waren een duo, Harm Brinks en ik ook. Annemarie was maar in één commissie geïnteresseerd (Milieu & Stadsbeheer) en wilde die commissie ook niet met iemand anders samen doen.
 
Omdat ze gedreven en kundig was op dat terrein werd ze door ons, de overige fractieleden gewaardeerd, maar niet om haar manier van samenwerken. We ervoeren haar vaak als stug, rechtlijnig en afstandelijk.
Dat begon ernstig te schuren en zelfs te botsen toen in 1995 de nieuwe Algemene Bijstandswet (nABW) werd ingevoerd. De wet was ontegenzeglijk een verslechtering ten opzichte van de bestaande wet, maar aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer en als gemeenteraad konden we op de wet geen invloed uitoefenen. Wel op een bepaald deel van het budget dat door gemeenten vrij te besteden was.
 
André en Symone stortten zich hier op om te kijken of bijstandsgerechtigden jaarlijks een extra bedrag kon worden uitgekeerd of dat een regeling kon worden bedacht waar mensen gebruik van zouden kunnen maken. Er volgden onderhandelingen met de andere collegepartijen waar ook Harm Brinks als wethouder en ik als fractievoorzitter nauw bij betrokken waren. We probeerden, zoals we dat in die tijd zeiden, de scherpste kantjes van de wet af te vijlen.
Er moest in de gemeenteraad een besluit genomen worden over de invoering van de nABW, inclusief de maatregelen die we als collegepartijen hadden uitgewerkt om mensen met een bijstandsuitkering nog enigszins tegemoet te kunnen komen.

Tegenstem
Tot onze verbazing – en eerlijk gezegd ergernis – wilde Annemarie daar echter niet aan meewerken. Ze kondigde zelfs aan tegen het invoeringsbesluit te zullen stemmen.

Zo ontstonden in vicieuze cirkels ronddraaiende discussies met Annemarie waarin we haar probeerden uit te leggen dat als zij tegenstemde, zij ook tegen onze mooie lokale maatregelen zou stemmen. Zij wilde echter principieel tegen de nABW stemmen, want zelf had ze ook een bijstandsuitkering. Het argument dat zelfs als iedereen in de gemeenteraad zou tegenstemmen, deze landelijke wet sowieso ingevoerd zou worden, maar dan zonder onze maatregelen, sloeg volstrekt niet aan.
 
Uiteraard heeft Annemarie de vrijheid gekregen tegen te stemmen in deze zaak die voor haar zo gevoelig lag. Haar starre en in toenemende mate ook vijandige gedrag was echter zorgelijk. In juni van 1995 hebben Harm Brinks en ik op de zolder van het Stadhuis (nu de kamer van wethouder Hein Kuiken) een gesprek gevoerd met de toenmalige voorzitter van het afdelingsbestuur van PAL/GroenLinks. We waarschuwden hem dat de opstelling van Annemarie tot een lelijke kwestie zou kunnen uitlopen en vroegen hem/het bestuur om in te grijpen.
 
Het bestuur deed echter niets.
 
In november zat het met name Symone zo hoog dat zij vroeg om een ‘time-out’. Vier weken lang geen vergaderingen met Annemarie, tijd om te bezinnen of we nog met elkaar verder konden en zo ja hoe. Annemarie stemde daarmee in en we brachten het bestuur op de hoogte. De fractie stond op springen, een breuk kwam erg dichtbij. Na 1 januari 1996 zouden we moeten bepalen hoe verder. Je zou denken dat dat een bestuur doet opschrikken, maar er gebeurde heel december 1995 niets…

Breuk
Begin januari sprak ik met Annemarie. Ze wilde op geen enkele manier de rest van de fractie begrijpen, laat staan tegemoet komen: ‘ik ben die ik ben en ik verander niet!’ Uiteraard was ze ervan op de hoogte dat dat standpunt een breuk in de fractie betekende en ik heb het bestuur daarvan op de hoogte gebracht. De suggestie die het bestuur op dat moment deed was dat er misschien gesprekken moesten plaatsvinden. Ik heb dat afgewezen. Dat had eerder gekund, dat had eerder gemoeten, maar was nu niet meer aan de orde. De breuk was een feit door een star fractielid en een handelingsverlegen bestuur.
 
Nadat ik dit in een persbericht naar buiten had gebracht, brak een storm los. Het bestuur speelde dat ze door de kwestie overvallen was en dat Harm, Symone, André en ik de voorgestelde acties van het bestuur (de gesprekken) niet wilden afwachten. Aangezien de fractie, cq. ik bij de leden toch al geen goeie reputatie had na de kwestie van de wethouderskeuze, volgde een heftige ledenvergadering, die resulteerde in een onderzoekscommissie onder leiding van Hetty Hafkamp.

Leeuwarder Courant, 17 januari 1996

Net zoals we als beginnende fractie steun van de ervaren leden misten, ontbrak het ons in deze kwestie ook aan steun, in dit geval specifiek van het bestuur dat zeven maanden op z’n handen had gezeten.

Informeel kregen we vaak te horen dat mensen wel snapten dat samenwerken met Annemarie lastig en waarschijnlijk inderdaad onmogelijk was, maar formeel had men blijkbaar een stok gevonden om de hond mee te slaan en dat kwam goed uit.

Voor de fractie was het allemaal wel best, wij gingen verder met ons werk. Annemarie ging nog een jaar zelfstandig door voordat ze haar zetel opgaf en Piet Meerdink de fractie weer volledig maakte.

Na een paar maanden gaf hij Harm, Symone, André en mij complimenten voor de serieuze en professionele manier waarop wij ons raadswerk deden. Hij had daar blijkbaar een ander beeld bij gehad. Jammer, want deze en andere grote en kleine crises hadden misschien voorkomen kunnen worden als de fractie steun had gekregen waar we dat zochten: op de inhoud.
 
Wat de onderzoekscommissie concludeerde weet ik niet meer precies. De fractie kreeg in ieder geval een veeg uit de pan, maar de houding van Annemarie werd ook bekritiseerd en de breuk werd als onvermijdelijk gezien. Maar dat wisten wij toen al.
 
En de volgende crisis was alweer in de maak.